De Tuinchallenge: samen vogelen vanuit je eigen tuin

Lekker vogelen met je vrienden, voor de meeste vogelaars is dat het best denkbare tijdverdrijf. Ieder weekend en als het even kan doordeweeks eropuit, op zoek naar bijzondere vogels of gewone soorten op bijzondere plaatsen. Heerlijk! Maar dan kom je in een levensfase waarin dat niet meer zo vanzelfsprekend is. Ineens ben je van student ‘gepromoveerd’ tot werknemer, komen er kinderen en voor je het weet sta je ieder weekend langs een sportveld in plaats van aan een veelbelovend slikrandje.

Maar het vogelaarsbloed kruipt waar het niet gaan kan. Dus om al die drukke ouders en harde werkers die hun hobby zagen versloffen toch weer aan het vogelen te krijgen, bedacht ik de Tuinchallenge. Of nou ja, bedacht… Ik werd op het idee gebracht door een artikel in een Engels vogeltijdschrift en ik heb het vrijwel direct in de praktijk gebracht bij de vogelwerkgroep waar ik lid van ben.

Je zoekt eerst een groep deelnemers. In mijn geval dus de leden van een vogelwerkgroep, maar je kunt het ook met buurtgenoten, familie of vrienden uit alle delen van het land doen. Vervolgens kan ‘de strijd’ beginnen. Alle deelnemers proberen in een bepaalde periode (meestal een kalenderjaar) zoveel mogelijk vogelsoorten vanaf hun eigen perceel waar te nemen. Dus soorten die overvliegen tellen ook. Als je maar in je eigen tuin of in (of op!) je eigen huis staat op het moment dat je de soort waarneemt.

Wie aan het eind van de periode de meeste soorten heeft waargenomen, is winnaar van de Tuinchallenge. Simpel!

Dit is wel even andere koek dan de Nationale Tuinvogeltelling, waarbij je alleen soorten mag tellen die daadwerkelijk in je eigen tuin verblijven. Minstens even leuk, maar een andere tak van sport.

De eerste Tuinchallenge – we begonnen in januari 2019 – maakte veel los. Naargeestige januaridagen werden opgefleurd door doodgewone soorten als een merel op je grasveld of een groepje overvliegende kolganzen. Iedere dag bood nieuwe kansen om je totaal op te vijzelen. Elke stap buiten de deur kon +1 betekenen. Ik hoor mezelf nog ‘Yes!’ roepen toen ik ’s avonds wat afval in de kliko gooide en het ijle srrrrrii van een koperwiek vanuit de donkere winterlucht klonk.

Om het gevoel van samen vogelen te vergroten, kun je het beste een gezamenlijke Google spreadsheet aanmaken waarin iedereen zijn of haar eigen lijst met waargenomen soorten bijhoudt. Zo kun je op dagelijkse basis zien wie de ‘beste tuin’ heeft en jouw lijst met die van anderen vergelijken.

Voor de Tuinchallenge is een appgroep ook zeer aan te bevelen. Je kunt elkaar daarmee snel op de hoogte brengen als je een leuke soort hebt gezien, maar je kunt elkaar ook helpen. Want laten we wel wezen, een echte strijd is het natuurlijk niet. Een vrijstaand huis met enorme tuin vergelijken met een rijtjeshuis dat voorzien is van een 4x2m-tuin is eigenlijk een Appels & Peren-challenge. Daarom wijs je elkaar gewoon op een mooie soort als dat enigszins mogelijk is. Vooral met grotere roofvogels wil dat nog wel eens lukken. Bij de eerste editie werd bijvoorbeeld succesvol alarm geslagen bij een overvliegende zwarte wouw en een visarend, die zo door meerdere deelnemers konden worden opgepikt.

Al met al bleven we zo het hele jaar scherp. Met name in de trektijd (de maanden maart – mei en september – november) besteedde menig TC-vogelaar meer tijd dan ooit aan regulier tuinonderhoud. Als je buiten bent, zie en hoor je meer tenslotte. De echte fanatiekelingen – en dat werden er door het gedeelde enthousiasme steeds meer – gingen helemaal los. Een van hen had zelfs een minitrektelpost opgericht op zijn dak. Het leverde menig mooie soort op als zomertortel en zeearend.

De eindtotalen van 2019 waren indrukwekkend. Vanuit de winnende tuin werden 102 soorten waargenomen terwijl de deelnemers met elkaar op liefst 132 soorten uitkwamen. Gewoon, vanuit acht stadstuinen!

Was dit op zich al reden genoeg om ook in 2020 de Tuinchallenge te omarmen, het bleek bovendien fantastische afleiding in een vervelend pandemiejaar. Noodgedwongen werd er nóg meer vanuit huis gevogeld, ook tijdens het werk. Broodnodig entertainment in lastige tijden.

Daarnaast kregen de deelnemers een beeld van wat er overal in Nederland zomaar over kan vliegen en in welke periode van het jaar. Verrassend vond ik bijvoorbeeld dat ieder voorjaar zwartkopmeeuwen over mijn Betuwse tuin vliegen. En de Betuwe is bepaald geen plek die je met zwartkopmeeuwen associeert. Oftewel: je hoeft echt niet altijd achter vogels aan, ze komen ook gewoon naar je toe!

We sloten 2020 dan ook af met een ongelofelijke 147 soorten, waaronder zeearend, steppekiekendief en bijeneter. De laatste klapper mocht ik zelf bijschrijven: een Humes bladkoning, die vanuit een naastgelegen parkje riep, maar die ik vanuit mijn voortuin hoorde. En dan mag je ‘m tellen…