Broedvogels op stranden steeds beter beschermd

Vogelwachters spannen zich in voor de bescherming van de broedplaatsen van dwergsterns, strand- en bontbekplevieren. Dit zijn stuk voor stuk kwetsbare, bedreigde vogelsoorten die op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels staan. Een belangrijke taak van de vogelwachters is ook het voorlichten van recreanten, om zodoende draagvlak en begrip te vergroten voor het feit dat sommige delen van een strand, dijk of schor tijdelijk zijn afgesloten.

Het werk van een vogelwachter is niet altijd makkelijk. Zeulend met palen door mul zand, in gesprek met het zoveelste baasje waarvan de viervoeter door een broedgebied rent, of overvallen worden door een regenbui tijdens een telronde. Maar er is gelukkig ook veel om dat goed te maken. Onderlinge gezelligheid, het plezier van het buiten zijn én natuurlijk de beloning voor het harde werken als pluizige kuikentjes opgroeien tot jonge vogels, zo welkom als nieuwe natuurlijke bewoners van onze kust!

Het Oosterscheldegebied is de laatste jaren een bolwerk voor broedende bontbek- en strandplevieren. Deze soorten nestelen op de grond en tonen enige vindingrijkheid: ze leggen hun eieren zowel op de zeedijken als op schorren en strandjes langs de oevers. Voorheen waren de nesten vaak gedoemd te mislukken door menselijke betreding en andere vormen van verstoring, maar dankzij het plaatsen van afzettingen en het genereren van meer bekendheid gaat het tegenwoordig wél goed. 69 paar bontbekplevieren en 55 paar strandplevieren wisten in 2022 respectievelijk 81 en 30 jongen groot te brengen. Een heel mooi broedsucces.

Op de stranden werden 16 paar strandplevieren geteld. Het Verklikkerstrand (Schouwen-Duivenland) was het meest productief, hier kwamen negen jongen groot; op de Kwade Hoek (Goeree) en bij Oostvoorne waren dat er beide twee. Met een landelijke populatie van nog geen 200 broedparen is deze aanwas heel welkom. Op de Maasvlakte streek weer een kolonie van ca. 50 dwergsterns neer, een fantastisch spektakel. De afzetting moest meerdere keren verruimd worden om alle nesten te beschermen. Verder broedden er in 2022 41 paar bontbekplevieren op de stranden. Van 27 paren is het broedsucces bekend: zij brachten samen 32 jongen groot, een heel goed resultaat in vergelijking met voorgaande jaren.

Een nieuwe broedlocatie dit jaar was Camperduin, een officieel ‘Groen Strand’ bij Petten in Noord-Holland. Langs de duinvoet is een grote afzetting gemaakt en een nieuw groepje vogelwachters hield de boel in de gaten. De verrassing was groot toen direct het eerste jaar al twee paar bontbekplevieren ging broeden. De natuur de ruimte geven loont!

In de loop van enkele jaren hebben de vrijwilligers veel ervaring opgedaan. Nesten worden snel gevonden en beschermd door ze te omheinen met touw of gaas. Strandbezoekers raken steeds meer bekend met de maatregelen en beginnen waardering te krijgen voor deze unieke strandnatuur. Op plekken waar roofdieren zijn, worden speciale nestbeschermers gebruikt. Hierdoor komen veel nesten de eifase goed door.

Vanaf het moment dat er kuikens zijn, wordt het lastiger. Als de kuikens uit het ei zijn verlaten ze al gauw het nest en zijn dan erg kwetsbaar in de weken tot ze kunnen vliegen. Om ook de kuikens zoveel mogelijk kans op overleven te geven, zijn we voortdurend op zoek naar nieuwe maatregelen. In 2022 zijn bijvoorbeeld verschillende schuilmogelijkheden getest, zoals pallets en aardewerken buizen. Uit observaties bleek dat kuikens hier graag gebruik van maken om zich te verstoppen bij gevaar of te schuilen voor felle zon. Aankomend broedseizoen gaan we hier dan ook mee verder.

Naast de inzet van vrijwilligers ligt de sleutel tot een goed broedsucces in een natuurlijker strandbeheer, waarbij meer ruimte wordt gegeven aan de natuur. Een positieve ontwikkeling is dat dankzij het Groene Strand-project steeds minder machinaal wordt schoongemaakt op stranden. Zeewier en ander aanspoelsel mag blijven liggen, waarin de vogels veel voedsel kunnen vinden. Uit onderzoek dat we hebben laten uitvoeren door Deltamilieu Projecten blijkt helaas wel dat de beste voedselplekken bij drukte vaak niet bereikt kunnen worden door strandvogels en hun kuikens. Grote aantallen recreanten en honden zorgen ervoor dat de vogels zich gedwongen terugtrekken richting de duinen, waar veel minder voedsel is.

Ook het gedrag van kuikens is anders bij grote drukte. Ze besteden bijvoorbeeld meer tijd aan rennen, wat veel energie kost en de kuikens zichtbaarder maakt voor predatoren zoals meeuwen en kraaien. Aan het zoeken naar voedsel besteden ze juist minder tijd. Tevens rusten ze korter en kruipen ze minder vaak ter bescherming onder hun ouders. Allemaal niet bevorderlijk voor hun overleving.

Een oplossing is om delen van het strand aan te wijzen en te omheinen waar kuikens voedsel kunnen zoeken en kunnen opgroeien. Dit gebeurt bijvoorbeeld op het Verklikkerstrand, waar een slikkige vlakte heel geschikt is als opgroeigebied. Een aanlijngebod voor honden helpt op deze plek ook om meer rust te waarborgen. Grote getijdenpoelen zijn een ander voorbeeld van ideaal opgroeigebied. Het mooiste is een afgesloten gebied helemaal vanaf de duinen tot aan de waterlijn, maar in Nederland zijn slechts enkele kilometers strand op deze manier voor de vogels gereserveerd. Een mooi initiatief in dit verband is Noordvoort bij Noordwijk (ZH), waar bezoekers gestimuleerd worden om hun weg via de duinen te vervolgen om vogels en zeehonden ruimte te geven op het strand. Lokale vogelwerkgroepen hebben dit plan bedacht en mogelijk gemaakt, één van de vele voorbeelden hoe je in je eigen leefomgeving veel kunt betekenen voor vogels en natuur.

Samen met alle vrijwillige vogelwachters blijft Vogelbescherming zich binnen het Groene Strand-project inzetten voor de bescherming van vogels op het strand. Ook andere bijzondere strandnatuur en educatie worden niet vergeten. Meer weten? Kijk op www.hetgroenestrand.nl.