Bouwzwaluwen

Het woord natuur roept vaak beelden op van weelderige bossen of het uitgestrekte waddengebied. Maar ook op bouwplaatsen is natuur te vinden. Zogeheten pionierssoorten als kleine plevier en zwarte roodstaart maken dankbaar gebruik van de combinatie van ruigte en rust die hier te vinden is. Voor de oeverzwaluw heeft een bouwput een extra bonus: een fijne steile zandhelling om in te broeden!

De oeverzwaluw is het wat valere neefje van de huiszwaluw. In een snelle blik verwart u ze misschien, maar als u beter kijkt ziet u dat de oeverzwaluw meer grijsbruin dan blauwzwart is. Ook ontbreekt de voor de huiszwaluw zo kenmerkende witte stuit.

Oeverzwaluwen zijn behendige vliegers die het gehele jaar in groepen leven, ook in de broedtijd. Hun nest maken ze niet in een boom of nestkast, maar in de grond. Ieder jaar graven ze een nestgang van wel meer dan een meter lang met aan het eind hun nest. Een veilig plekje voor het kroost! Steile, zanderige oevers hebben hiervoor de voorkeur. In Nederland vinden ze die langs de steile rivieroevers van de Rijn en Maas. Maar ook in wachtende hopen zand op bouwterreinen.

Wanneer oeverzwaluwen na hun lange vlucht uit Afrika een potentiële nestplek hebben gevonden, bijvoorbeeld op een bouwterrein, gaan ze snel te werk. Een prachtig schouwspel, met flirtende paartjes in de nestopeningen en noeste arbeid om zo snel mogelijk een veilig nest uit te graven. Binnen één weekend kan een zanddepot veranderd zijn in een oeverzwaluwkolonie. Prachtig, maar die nieuwe bewoners kunnen wel onbedoeld vertraging opleveren bij een bouwproject. De nesten zijn immers beschermd en de broedende krakers mogen niet verstoord worden.

Gelukkig zijn er manieren om de oeverzwaluw een plekje te gunnen en toch door te bouwen. Zo behouden we deze dappere gravers voor Nederland en kunnen we verder bouwen aan ons eigen nest. Een paar tips voor de bouwers onder ons:

• Zorg er ruim voor het broedseizoen voor dat er geen steile wanden ontstaan op het terrein. Zorg bij voorkeur voor een helling van minder dan 45 graden.
• Vergeet ook de kleinere wanden niet. Dek de zandige wanden eventueel af met steigerdoek.
• Bied tegelijkertijd alternatieve nestplekken aan op een geschikte locatie. Maak bijvoorbeeld een steile zandhoop aan de rand van het bouwterrein waar de bouw niet gehinderd wordt. Of plaats een verplaatsbare oeverzwaluwwand.

Zo helpt u de oeverzwaluw en dat is belangrijk, want pionierssoorten zoals de oeverzwaluw hebben een onzeker bestaan. Ieder jaar moeten ze op zoek naar een nieuwe plek. Door ze tegemoet te komen bouwt u pas echt natuurinclusief!