Bomen met beleid

Een van de plannen – uit meerdere verkiezingsprogramma’s – behelst het planten van zeventien miljoen bomen; voor elke Nederlander één. Vorig jaar bracht de regering al een bossenstrategie naar buiten: er moet in Nederland 37.000 hectare bos bijkomen. Bij monde van Frans Timmermans gaat Europa nog over die ambitie heen met maar liefst 3 miljard bomen in tien jaar. Ook burgers omarmen bomen. Bos staat voor de ultieme natuur. Je kunt er heerlijk ontspannen. Door de corona-lockdowns bleek eens te meer hoe belangrijk dat is.

Al die aandacht voor meer bos en nog meer bos, is terecht. Behalve dat bos ontspanning biedt, krijgen we er ook biodiversiteit mee terug. En bovendien helpen bomen tegen de opwarming van de aarde. Dat laatste leidt nog wel eens tot misverstanden. Als je maar een boom plant, kun je er vervolgens op los vliegen of autorijden. Een bekend Brits-Nederlands oliebedrijf biedt zelfs de mogelijkheid om na het tanken je CO2-zonde af te kopen met geld voor een boom.

Wie nu denkt dat deze overweldigende bomenliefde leidt tot goede zorg voor onze bestaande bossen, heeft het mis. Zeker, veel van het Nederlandse bos is de afgelopen tijd rijker, gevarieerder en ouder kunnen worden. En we laten dode bomen liggen. Leuke vogels als spechten profiteren daarvan.

Maar wie verder kijkt, ziet dat we onze bossen laten stikken. Ze verdrogen door te laag waterpeil en snelle ontwatering. De veelbesproken stikstofdepositie verstoort de voedselbalans in bossen. Wat weer een negatief effect heeft op onder andere de insectenstand. En op de beschikbaarheid van voldoende calcium voor sterke eierschalen en de groei van jonge vogels. Als we echt van bos houden, pakken we die grote problemen voortvarend aan in plaats van alleen mee te liften op bomensymboliek.

Meer bos is trouwens niet overal de heilige graal. Nederland heeft heel waardevolle natuur juist waar bomen ontbreken. In een weidevogelgebied verwijder je bomen. Weidevogels gaan niet samen met bomen, want daarin schuilen predatoren. In onze veenweidegebieden plant je geen boom, maar verhoog je het waterpeil. Beter voor de biodiversiteit en tegen de uitstoot van broeikasgas. Ook moeten we geen bomen willen in open stuivende duinen waar nog tapuiten leven, of in heideterreinen met nachtzwaluwen.

Dan blijven er nog heel veel gebieden over die schreeuwen om meer bomen! Zo kunnen we opnieuw de duizenden kilometers inheemse bomen en struiken aanplanten, die in de afgelopen decennia zijn opgeofferd aan schaalvergroting in de landbouw. En zo kunnen we ook natuurverbindingen, goed bosbeheer én soortenrijk bossen realiseren. Met als wenkend perspectief: de komst van zwarte ooievaars en – naast de wolf – ook de lynx. Meer bos is ook nodig bij steden, waar mensen tot rust kunnen komen tussen zingende vogels. En natuurlijk bij u in de straat. Plant met uw buren een extra boom in de straat. Dat kan ook zonder eerst uw benzinetank leeg te rijden.