Boekrecensie: Veldgids vogeltrek

Het tellen van trekvogels heeft in Nederland een hoge vlucht genomen, vooral door de website www.trektellen.nl. Ervaren trektellers brengen in voor- en najaar vele uren door op trektelposten. Ondertussen ontstaat hierdoor een steeds beter beeld van waar, wanneer en wat er dan zo over ons land vliegt. Het herkennen van de overvliegende vogels gebeurt veelal op gehoor, al dan niet ondersteunt door geluidsopname-apparatuur. Deze tot voor kort zeer specialistische kennis wordt nu met een nieuw boek (en een bijbehorende app) ontsloten.

Een uitgebreid inleidend hoofdstuk van de Veldgids vogeltrek geeft op zeer leesbare wijze weer waarom sommige vogels op pad gaan, welke soorten trekvogels en trek- en vlieggedrag er zijn, hoe de vogels zich oriënteren, waar vogeltrek is waar te nemen en hoe we door onderzoek en tellingen steeds meer te weten komen over dit bijzondere natuurfenomeen. Erg interessant!

Ook de verschillende bedreigingen waar trekvogels helaas vaak nog aan blootgesteld worden, blijven niet onbesproken. Een ander hoofdstuk biedt een verantwoording en beschrijft de opbouw van de soortteksten. De beide auteurs hebben hierbij gebruik van de diensten van een aantal vogeltrekexperts, dus inhoudelijk zal het met boek wel goed zitten.

De ondertitel zegt het al: deze veldgids ‘behandelt’ alleen trekvogels die op geluid te herkennen zijn. Dus soorten die hier wel langstrekken, maar dit zwijgzaam doen (zoals de meeste meeuwen, jagers, Jan van Gent, pijlstormvogels en roofvogels) komen niet aan bod. Een aantal dwaalgasten worden daarentegen wel besproken, speciaal voor de geluksvogels die bijvoorbeeld een Mongoolse pieper langs zien/horen komen. Het is hiermee duidelijk dat het boek vooral bedoeld is voor trektellers, of andere ervaren vogelaars die er in trektijd op uit trekken.

En over de vogeltrekperiode gesproken: bij iedere soort wordt het seizoenspatroon grafisch weergegeven, dus wanneer een bepaalde soort doortrekt (natuurlijk vooral op basis van trektellingen). Achterin het boek bevind zich dan nog een samenvatting daarvan in de vorm van een handige vogeltrekkalender.
De soortteksten worden gecompleteerd met meerdere foto’s van vliegbeelden, dus afgebeeld zoals trekvogels in het veld worden gezien. Dit is een leuke toevoeging, en het zal een helse klus zijn geweest om al dit beeldmateriaal te verzamelen, want goede vluchtfoto’s van bijvoorbeeld zangvogels zijn zeer schaars. Handig zijn ook de verspreidingskaartjes met per soort de broed- en wintergebieden, en soms trekroutes.

Veel trekvogels laten tijdens het vliegen speciale trekroepjes of contactroepjes horen. Deze geluiden krijgen veel aandacht. Het begrijpelijk noteren van vogelgeluiden is iets waar iedere veldgids tot op zekere hoogte mee worstelt. En ook deze gids ontkomt er niet aan. De roepjes worden dus zo goed mogelijk weergegeven. Wel worden hierbij ook sonagrammen afgebeeld, vooral handig ter vergelijk als de gebruiker/lezer zelf geluidsopnamen maakt van trekvogels. Want het ‘lezen’ van sonagrammen is een specialisme op zich.

Daarom is het goed dat de gids ondersteuning krijgt van een app (BirdSounds Europe). Deze is aan te schaffen via Google Play of de App Store. Deze app is sowieso leuk, want van de meeste Europese soorten staan de geluiden erop (dus ook zang etc.). Via het menu is een collectie te raadplegen van alleen de soorten die in deze veldgids worden genoemd. We hebben niet alle soorten in de app gecheckt, maar het overzicht lijkt zeer compleet en de app is bovendien vriendelijk in het gebruik. En belangrijk: de opnames zijn van uitstekende kwaliteit.

Het boek is met dit alles een mooie aanvulling op bestaande veldgidsen. Maar het herkennen van vogelgeluiden is iets dat je in het veld moet leren, dus ga er gewapend met dit boek op uit dit najaar (al dan niet naar een telpost)!