Boekentip: Vogelaars zijn romantici

De vogelbelevenissen van zeventig jaar vogels kijken stromen als een tsunami uit de pen van Gerard Ouweneel. Maar je kunt hem er niet op betrappen dat hij blijft hangen in het verleden. Hij is bijdetijds, gezond kritisch en nog steeds dagelijks in het veld te vinden.

Ouweneel is vogelkenner, vogelskijker maar bovenal vogelgenieter. Vogelbloed stroomt door zijn aderen en het zou me niet verbazen als onder zijn wollen trui vogelveren groeien. Althans, toch minstens een aanzet…

Wie verre reizen doet kan veel verhalen en Gerard Ouweneel zwerft de wereld over om zijn onuitputtelijke vogelbehoeften te vullen. Zo bezoekt hij de uithoeken van de aarde om albatrossen in Nieuw-Zeeland te bestuderen; grauwe en zwarte kiekendieven in Afrika te zien; roodhalsganzen in Roemenië en morinelplevieren in Groningen. Op 30 januari 2009 nam ik deel aan een pelagische tocht – per schip de Noordzee op om zeevogels te zien – met aan boord ook Gerard Ouweneel. Die dag passeerden vele jan-van-genten en noordse stormvogels. Het mooist waren echter de anekdotes die Gerard vertelde over zijn eerdere zeevogeltochten. Als schoolkinderen hingen we aan zijn lippen.

Gerard Ouweneel was vele jaren redacteur van het tijdschrift De Lepelaar van Vogelbescherming (later: Vogels). Al vele decennia trakteert hij ons op talloze publicaties. Daarvoor put hij uit zijn persoonlijke vogelnotities die hij vanaf zijn twaalfde jaar bijhoudt. Zijn stapel schoolschriftjes en vogeldagboeken moeten inmiddels zijn woning tot de nok toe vullen. Deze boekhouding toont de veranderingen in de Nederlandse vogelwereld in de loop der jaren. Hij constateert de teloorgang van onze weidevogels, maar ziet daarvoor in de plaats de opkomst van grote zilverreigers, bijeneters en ontelbare aantallen ganzen.

Ondanks zijn wereldse omzwervingen keert hij steeds weer terug naar zijn thuisbasis in Maasdam. In het Oudeland van Strijen en de Zeeuwse Delta liggen onbetwist zijn meeste voetstappen. Kluten, grote sterns en brandganzen behoren tot zijn favoriete soorten.

Maar ook in eigen tuin kan hij eindeloos genieten van een gewoon roodborstje of van de groep bekvechtende huismussen. Met kauwen, gaaien en eksters heeft hij een haat-liefdeverhouding. Sinds de coronacrisis is ook de schrijver gedwongen tot steeds vaker raamvogelen. Daarover mogen we nog bespiegelingen van Ouweneel verwachten.

De titel zet je wat op het verkeerde been en schept bepaalde verwachtingen, die de schrijver ons eigenlijk onthoudt. Hoewel, voor Ouweneel is dagenlang struinen over vettige kleiakkers met tien kilo klei aan zijn schoenen op zoek naar bokjes het toppunt van romantiek.

Op de laatste pagina van zijn boek lezen we dat hij zich voor de titel heeft laten inspireren door wijlen professor Karel Voous, die Ouweneel persoonlijk toevertrouwde dat ‘alle vogelaars romantici zijn’. En Voous kon het weten, want hij interviewde voor zijn boek In de ban van vogels 550 personen over de drijfveren van hun vogelpassie.

We hopen nog lang te kunnen genieten van de vogelbelevenissen van Gerard Ouweneel. Grote troost is dat zijn kleindochter Somer in zijn voetsporen lijkt te treden.

Foto's: Hans Peeters