Biesbosch-vogels ‘De jeugd-dagboeken van Tom Lebret’
Geplaatst op 24 november 2017
Oudere leden van Vogelbescherming kennen Tom Lebret (1918-1982) van zijn artikelen in De Lepelaar (nu Vogels). Vanaf nummer 1 in 1976 schreef de in die tijd Officier van Justitie bij de rechtbank in Middelburg zijnde Lebret, frequent over zaken die hem na aan het hart liggen. Meestal hebben die betrekking op watervogels, zoals zijn eerste artikel ‘Jachtsluiting redt de wilde zwanen’ of vanaf 1977 zijn serie artikelen over de wilde eend. Vaak ook schreef hij in De Lepelaar over zijn lievelingsgebied de Biesbosch en het Deltagebied.
in Roemenië 1971.
Foto Gerard Ouweneel. Tom Lebret en Peter Scott / Gerard Ouweneel
Schriften vol notities
Wat velen niet weten is dat Tom Lebret al vanaf zijn dertiende nauwkeurig notities maakte over zijn veldwaarnemingen en deze verwerkte in zijn excursiedagboeken. Via de Werkgroep Ornithologisch Erfgoed en Huub Oome weet Gerard Ouweneel beslag te leggen op deze natuurdagboeken van de jonge Lebret. Ouweneel – die zelf vanaf nummer 1 redactielid was van De Lepelaar- spitte de aantekeningen door. Het was voor hem geen verrassing dat Lebret zijn waarnemingen nauwgezet en minutieus noteerde en vervolgens verder nadacht over oorzaken van bepaalde ontwikkelingen. Ook had Lebret oog voor bedreigingen en was hij niet te beroerd om vervolgens tot actie over te gaan. Wie kon beter in de excursiedagboeken van Lebret duiken dan Gerard Ouweneel? Vanaf 1965 was hij bevriend met Tom Lebret en samen trokken ze de wereld over, vaak om ergens ganzen te kijken en te bestuderen of internationale conferenties op dit gebied te bezoeken. Ouweneel en Lebret deelden hun gezamenlijke liefde voor de voor ons land zo belangrijke vogelgebieden de Biesbosch en De Delta.
‘Biesbosch-vogels’
Aan de hand van de jeugdaantekeningen van Lebret schrijft Ouweneel het boek ‘Biesbosch-vogels; De jeugddagboeken van Tom Lebret’. Daarin zijn hele passages overgenomen uit de cahiers van destijds. Ouweneel beziet die aantekeningen door de bril en met de kennis van nu. Het is fascinerend om te lezen hoe de veertienjarige Lebret zich ontwikkelt tot een internationaal vermaard watervogelkenner. De middelen in die tijd zijn zeer beperkt. Er bestaan nog geen vogelveldgidsen en Lebret is een van de eerste die met een heuse verrekijker het veld in trekt. Hoewel hij uit gegoede kringen komt, voelt hij zich sterk aangetrokken tot de jagers, vissers, eendenkooihouders, stropers en griendwerkers van de Biesbosch. Bij hen doet hij zijn praktijkkennis- en ervaring op. Hij gaat mee op jacht en dat levert hem voldoende munitie op om later een fel tegenstander van plezierjacht te worden.
Het landschap van toen
Ronduit indrukwekkend is het om te lezen hoe het landschap van De Delta en de Biesbosch er in die tijd uitziet. De gebieden worden gedomineerd door het tweemaal dagelijkse getijdeverschil. Als in 1970 het Haringvliet wordt afgesloten verandert het landschap voor de komende vijftig jaar. Dit heeft ook zijn grote weerslag voor veel vogels. Hierdoor en door andere oorzaken verdwijnen er soorten als wintertaling, wielewaal, kuifleeuwerik, zomertortel en kwak. In de loop der tijd komen daar soorten als blauwborst, grote zilverreiger, zee- en visarend voor in de plaats.
Ook schrijft Lebret over zijn vogeltochten naar andere delen van het land. Die zijn niet minder interessant om te lezen. Zijn hele leven benut Lebret om vogels te kijken te bestuderen. Tijdens zijn schoolperiode op het gymnasium in Dordrecht, zijn studietijd in Leiden en zelfs tijdens zijn militaire dienstplicht in de oorlogsjaren.
Ouweneel is er goed in geslaagd om een tijdsbeeld neer te zetten van de dertiger jaren en inzage te geven in het leven van een bijzonder vogel- en natuurmens Tom Lebret.
Biesbosch-vogels – De jeugddagboeken van Tom Lebret; door Gerard Ouweneel, Uitgeverij Liverse; 152 pag.; 2017 ISBN 978 94 92519 07 8; prijs € 19,95. Verkrijgbaar in de winkel en webshop van Vogelbescherming Nederland.
