Navigatie overslaan
Roodhalsgans / Elwin van der Kolk

Roodhalsgans

Red-breasted Goose, Branta ruficollis - Eenden (Anatidae)

Wie de verrekijker langzaam over een grote groep overwinterende ganzen laat glijden, kan plotseling oog in oog komen te staan met een kleine maar prachtige gans. Een sierlijke tekening in 't verenkleed, een rode wang, hals en borst en een gedrongen postuur: de roodhalsgans. Tenminste; wanneer de gans van dichtbij te bekijken is, want op afstand gaat de roodhalsgans vrijwel schuil tussen de andere ganzen. Zelfs ervaren vogelaars hebben vaak grote moeite met het ontdekken van 'die ene roodhals' tussen duizenden grazers.

Roodhalsgans / Agami

Herkenning

Opvallend sierlijke gans met een ronde kop en kleine snavel, rood 'oor' en hals. Witte vlek aan de snavelbasis en met een donkere/zwarte borst en rug.

Geluid

Roept zacht, onopvallend en erg hoog voor een gans.


53-56 cm, spanwijdte 116–135 cm

Deze soort lijkt op:

Vogelvriendelijke Zuivelwijzer

Weidevogels horen net zo bij Nederland als koeien. En zonder boeren geen weidevogels. Toch gaan ze niet automatisch samen: als wij niet bewust kiezen voor producten van boeren die keihard hun best doen voor vogels en landschap, raken we onze grutto en veldleeuwerik kwijt. Door bewust te kiezen voor vogelvriendelijke zuivel draag je bij aan een toekomst met rijke weides vol vogels!

Meer over de zuivelwijzer

Grutto / Kevin van den Hoven - Fotogalerij

Leefwijze

Broeden

Broedt vanaf juni in kleine kolonies; de jongen zijn eind augustus/begin september vliegvlug. Maakt een ondiep nest van planten, bekleed met donkergrijze donsveren en grassen. Eén legsel van 6 of 7 eieren, bij uitzondering 3 tot maximaal 10 eieren. Het vrouwtje broedt 23 tot 25 dagen, het mannetje bewaakt nest en omgeving. Na 35 tot 42 dagen zijn de jongen vliegvlug.

Leefgebied

Roodhalsganzen broeden op de hoog-arctische toendra's aan de kust of in rivierdelta's. Het leefgebied bestaat uit korte stevige plantengroei met dwergberk en korstmossen. Vaak broeden roodhalsganzen in kolonies, dicht bij het nest van een roofvogel, zoals slechtvalk of ruigpootbuizerd. Deze houden roofdieren op afstand.

Voedsel

Een vegetarisch menu van grassprieten, jonge scheuten van veenpluis en andere groene plantendelen. Ook wel waterplanten (vooral in de winter). In de winter ook oogstresten (mais, granen en aardappelen) op akkers en gras op voedselrijke weilanden.

Vogeltrek

Roodhalsganzen zijn in Europa alleen in de winter waar te nemen. De broedgebieden liggen op de koude Midden-Siberische toendra's. De vogels vertrekken eind september en overwinteren rond de Zwarte Zee, Kaspische zee en het Oeralmeer. In Europa bevinden de grootste concentraties zich in Roemenië en Bulgarije. In Nederland is de roodhalsgans een vrij zeldzame wintergast: van het kleine deel van de roodhalsganzen dat doorvliegt naar West-Europa belanden slechts enkele vogels in Nederland.

MijnVogelvinder blauwborst

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt u welke soorten u tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar u op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefenen?

Meer over MijnVogelvinder

Verspreiding en aantal

wintergast in uiterst klein aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Over de laatste decennia bekeken neemt het aantal waarnemingen van roodhalsganzen in de winter licht toe.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 0 (in 2023)
Geschat maximum aantal overwinteraars 20-40 (in 2013-2015)
Doortrekkers 1-100 (in 2008-2012)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

De beste kans om een roodhalsgans te zien is in de wintermaanden op de grotere ganzenpleisterplaatsen. In Zuidwest-Friesland of het Lauwersmeergebied bijvoorbeeld. Steeds vaker tussen rotganzen te zien in het Waddengebied.

In Europa

Geen Europese broedvogel. In de wintermaanden overwinteren grote groepen roodhalsganzen in (het grensgebied van) Roemenië en Bulgarije.

Meer informatie


Bescherming

Bedreigde soort. De wereldpopulatie bestaat uit hooguit 44.000 paar en ook het broedgebied is beperkt van omvang, wat de soort extra kwetsbaar maakt. Gelukkig breidt de soort haar verspreidingsgebied de laatste jaren wat uit naar het oosten, waar grote natuurreservaten zijn veiliggesteld. Jacht is een groot probleem in Rusland en Kazachstan. Overwinterende ganzen zijn ook kwetsbaar. Ze vinden de laatste decennia moeilijker voedsel door meer efficiënte landbouw in de Europese overwinteringsgebieden.

Wat wij doen

Vogelbescherming is, als Partner van BirdLife International, nauw betrokken bij de bescherming van trekvogels. Soorten als de roodhalsgans zijn alleen effectief te beschermen door zowel hun broed- als overwinteringsgebied te beschermen. Vogelbescherming pleit voor meer natuurinclusieve landbouw en rustgebieden voor ganzen. Bovendien maakt Vogelbescherming regelmatig bezwaar bij overheden tegen onjuiste / onzorgvuldig afgegeven vergunningen voor afschot. Daarnaast bepleit Vogelbescherming maatregelen rondom vliegvelden waardoor ganzen niet massaal te hoeven worden gedood om vogelaanvaringen te voorkomen. Via een netwerk van vrijwillige WetlandWachten houdt Vogelbescherming overal in Nederland de kwaliteit van leefgebieden in de gaten.

 

Wat kun jij doen

  • Houd afstand tot grote groepen overwinterende ganzen om zo verstoring en onnodig energieverlies te voorkomen; bekijk ze op afstand met een verrekijker of, beter nog, een telescoop.
  • Gegevens van ringen of halsbanden kun je doorgeven via www.goosetrack.org. Zo draag je bij aan onderzoek (en dus kennis) over het leven van de ganzen.
  • Een ander soort, meer natuurlijke landbouw in Nederland is een gedeelde verantwoordelijkheid van de sector, overheden, voedselproducenten en -consumenten. Alleen op die manier is het mogelijk het landschap zo in te richten dat het massaal doden en verstoren van de agenda gaat. Consumenten kunnen om te beginnen in de supermarkt kiezen voor zuivelproducten die natuurinclusief zijn geproduceerd.
  • Rondom vliegvelden kunnen overheden en andere betrokken partijen meer doen om maatregelen te nemen waardoor ganzen niet op grote schaal gedood hoeven worden.

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads

Slimme Vogels / Rene Faber

Magazine 'Slimme Vogels'

Veel boeren hebben een groot hart voor natuur. Zij zorgen voor rijke weides en akkers vol bloemen, vlinders en vogels. In dit magazine, Slimme Vogels, vertelt een aantal boeren hoe zij dat doen, een rendabel bedrijf combineren met de zorg voor natuur. Hopelijk inspireren zij met hun verhalen ook andere boeren!

Bestel de gratis PDF

Wet- en regelgeving

De roodhalsgans is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn roodhalsganzen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de roodhalsgans wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate op doortrek in Nederland voorkomt.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal