Bij de voorbereiding op dit blog, kijk ik in de kast en zitten man en vrouw kerkuil vredig naast elkaar te slapen. Wat me opvalt, ze slapen allebei op één poot!
Foto André Eijkenaar
Slapen op een poot
Vogelslaap kan variëren van korte ‘hazenslaapjes’ tot zeer diepe slaap. De meeste vogels slapen met een naar achteren gedraaide kop onder de schouderveren gestoken. Veel vogels, vooral zangvogels, flamingo’s en steltlopers, staan wisselend van de ene poot op de andere als ze slapen. Dat zien we ook bij de kerkuilen van Beleef de Lente. Het opgetrokken pootje krijgt rust én zo sparen ze vermoedelijk bij kouder weer lichaamswarmte.
Klapperende snavels en koude tenen
Afgelopen tijd kreeg de lente een koud staartje. Deze lagere temperaturen hebben veel effect op het gedrag van de kerkuil en zijn prooien.
Stille muizen
Kerkuilen zijn standvogels en bevinden zich het gehele jaar in de omgeving van hun nest. Daar moet dus genoeg voedsel te vinden zijn. Het dieet van de kerkuil bestaat uit muizen, spitsmuizen en soms vogels.
Muizen hebben tijdens een koude periode een lage lichaamstemperatuur met een lagere hartslag. Daardoor bewegen ze minder én maken minder geluid. Dat is een probleem voor de kerkuil, die zijn uitstekende gehoor gebruikt om prooien te lokaliseren. Kou leidt dus uiteindelijk tot minder geslaagde jachten.
De veren in het vet
Het verenkleed van kerkuilen houdt ze warm. En dan vooral de warme lucht tussen zijn veren, die als isolatie dienen. Om zo goed mogelijk warmte vast te houden, maken kerkuilen hun verenkleed uitbundig schoon. Ze smeren hun veren ook met vet in, afkomstig van hun eigen vetklier. Zo rollen waterdruppels als parels van de veren af en raakt het verenpakket niet doorweekt met water. Als dat wel zou gebeuren, zijn de gevolgen veelal catastrofaal. Want doorweekt kunnen vogels niet vliegen en dus geen eten vinden.
Zacht nest van braakballen
Het vrouwtje van de kerkuil verpulvert braakballen. Dat zien we de laatste dagen voor de camera gebeuren. Trouwe kijkers herkennen dit misschien van vorige jaren. Voor 'nieuwe' kijkers: dit is vermoedelijk een teken van nesteldrang, ze is bezig om een zacht nest te maken. Kerkuilen brengen geen takken naar de nestkast, in plaats daarvan maken ze 'een tapijt' van braakballen. Deze braakballen bevatten veel haren en zorgen dus voor een zachte bodem.
Die braakballen, ook wel uilenballen genoemd, bestaan uit onverteerbare prooi-resten van uilen. Denk aan botjes en het haar van een muis. Ze worden uitgespuugd. Een braakbal van de kerkuil heeft meestal een ovale vorm en is ongeveer tussen de 3 en 7 cm lang. Door de braakballen te onderzoeken, kun je zien wat een kerkuil op het menu heeft staan.
Foto André Eijkenaar
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
