Terrorlepelaar terugblik

Camilla Dreef | maandag 20 mei 2019 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1011x

Subadulte terrorlepelaar, het laatste beetje van de zwarte vleugelpunten is zichtbaar.

Terrorlepelaar

Het ging zo goed. Iedereen had zich ingesteld op een week genieten van onze bijna vliegvlugge jongen voordat ze zouden uitvliegen, maar toen kreeg het nest bezoek van een vreemde lepelaar die de jongen hardhandig pikte op het moment dat ze een kik geven. Hun enige optie was doodstil op het nest blijven liggen.

Het hield de gemoederen flink bezig in de lepelaarchatroom. De lepelaar werd bestempeld als terrorlepelaar en er werd volop gespeculeerd wat dit voor een gedrag was. Waarom? En komt het vaker voor? 

Lepelaargewoonten

Het boek lepelaargewoonten van lepelaaronderzoeker Ernst Poorter bevat veel informatie over het broedgedrag van lepelaars al is het soms even zoeken. Hij beschrijft een incident van ‘huiselijk geweld’ waarbij de man van het broedpaar een abnormaal hoog agressieniveau had, hierbij gaat het dus niet om een vreemde lepelaar: “Man pikt jong hevig aan de kop. Man pakt jong bij de kop, bijt en schudt. […]. Het andere jong op het nest wordt ongemoeid gelaten”. Het jong overlijdt uiteindelijk. Dit is het enige geval van infanticide dat Ernst Poorter bij het observeren van honderden lepelaarparen tussen 1970 en 1995 meemaakte. Het lijkt dus uitzonderlijk gedrag.

Maar hoe zit het dan met agressie naar lepelaarjongen van andere paren? In het boek van Ernst Poorter vind ik daar niet zo snel iets over. Petra de Goeij heeft dit ook niet eerder gezien. Wel willen ouders agressief reageren op overlopende buurkuikens, zoals wij ook hebben kunnen zien bij het overlopen van kuikens voor de berkcam.

Ik heb een dergelijk incident 2 jaar geleden gefilmd en nu ook toegevoegd aan deze blog. Twee grote kuikens werd hardhandig het nest uitgeduwd door een vreemde lepelaar in afwezigheid van de ouders.

Frustraties

Het blijft speculeren, maar ik denk dat het waarschijnlijk gaat om een niet-broedende subadult, dus een net niet volwassen vogel. Let maar op de restjes zwarte vleugelpunten op het moment dat hij een dreigende houding aanneemt. Je kan het denk ik het beste vergelijken met een puber met gierende hormonen die eigenlijk nog niet zo goed weet wat hij moet doen. Hoe claim ik een territorium en bouw ik een nest? Hoe vind ik een partner? Helaas zijn de kuikens de dupe van deze frustraties. Gelukkig blijken ze veerkrachtig en beginnen ze meteen de bedelen terwijl vader de indringer nog aan het verjagen is.

Paring met kuiken

Naast de agressie probeert de vreemde lepelaar ook nog te paren met een van de jongen. Op dat moment ziet hij het kuiken waarschijnlijk aan voor een bereidwillige vrouw. Vrouwen laten bereidheid tot copulatie zien door te zakken door hun poten, het zogenaamde ‘hurk-display’. Hierbij nemen ze een wat bolle houding in. Deze houding is redelijk vergelijkbaar met een liggend jong op het nest. Ecoloog Jan van der Winden kon mij vertellen dat hij dit gedrag ook terugziet bij visdieven, dus niet-broedende visdieven die proberen te paren met grote, liggende kuikens.

Geen sluitend antwoord, maar wel gedocumenteerd interessant gedrag.

Camilla Dreef

Ecoloog, lepelaaronderzoeker Buitenliede en vogelaar

Beelden uit 2017 waarin 2 kuikens door een vreemde lepelaar worden aangevallen (Camilla Dreef)

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over