Kabinet, grijp in

Ook na zes maanden onderhandelen lukte het de betrokken partijen niet om met een gedegen stappenplan voor de Nederlandse landbouwtransitie te komen - bijna vier jaar na de uitspraak van de Raad van State, die de overheid dwingt de stikstofuitstoot terug te dringen om kwetsbare natuur te beschermen. Nu het Landbouwakkoord er niet meer zal komen, dreigt kostbare tijd verloren te gaan om de natuur te herstellen. Ook het zo broodnodige toekomstperspectief voor de landbouw blijft opnieuw uit.

Het sluiten van een landbouwakkoord leek een doel op zichzelf te zijn. Steeds nieuwe eisen werden gevolgd door nieuwe compromissen, die natuurherstel en het tegengaan van klimaatverandering zouden frustreren. Ondanks alle toezeggingen voor boeren is LTO uit de onderhandelingen gestapt.

Er is vooral veel kostbare tijd verstreken. Nu is actie van het kabinet nog harder nodig voor natuurherstel, voor de doelen op het gebied van water, bodem, klimaat, dierenwelzijn én om boeren snel een duurzaam toekomstperspectief te bieden. In het advies uit oktober 2022 was Johan Remkes heel helder: ontwikkel een kabinetsplan als een Landbouwakkoord niet haalbaar blijkt.

Veel beleidsinstrumenten om de verandering te bewerkstelligen zijn nagenoeg klaar, zoals de aanpak van piekbelasting, de inzet van een grondbank, een omschakelfonds en landschapsgrond. Daarnaast moeten ketenpartijen, zoals banken en supermarkten, een dwingende en substantiële bijdrage leveren, vindt een Kamermeerderheid.

Beleidsopties zoals een transitiebelasting voor grote ketenpartijen worden momenteel uitgewerkt en de ACM heeft aangegeven dat er ruimte is voor duurzaamheidsafspraken tussen boeren en ketenpartijen. Sinds de uitspraak van de Raad van State in 2019 zijn stapels rapporten en plannen verschenen over hoe de stikstofcrisis op te lossen. De gezamenlijke natuurorganisaties roepen het kabinet daarom op om geen tijd meer te verliezen en het kabinetsplan zo snel mogelijk uit te voeren.