Geluk zit in een klein uiltje

Het is allemaal pure invulling, maar steenuilen lijken altijd zo cool en ontspannen. Alsof ze maar zo’n beetje kijken wat de dag brengt en er het beste van maken. Ze kunnen bloedserieus een worm grijpen en dan hoor je ze bijna roepen ‘waaahr, ik ben wél een roofdier!’, want ze weten zelf heus dat ze niet groter zijn dan een merel. Sympathiek, die zelfspot. Ze rekken, strekken, liggen in de zon, knuffelen en proberen her en der lekkere rustplekjes uit. Ze zijn honkvast en partnertrouw en ogen al met al content met z’n tweetjes op het erf waar ze jaren leven en regeren.

Geen wonder dat al 25 jaar een groep toegewijde mensen werkt aan onderzoek en bescherming van dit meesterlijke uiltje. Een jubileum in 2022 en een dikke pluim voor alle betrokkenen bij STONE (Steenuilenoverleg Nederland). Die bescherming is ook hard nodig want de steenuil staat op de Rode Lijst. Het Nederlandse platteland is veel te netjes voor ze geworden.

STONE wil in 2022 graag een boek over de steenuil opnieuw uitgeven, verrijkt met nieuwe kennis uit Beleef de Lente. Dat is het webcamproject van Vogelbescherming, waarbij u live kunt meekijken in vogelnesten. Altijd aangrijpend om te zien en soms puur genieten, maar daarnaast leveren de beelden ook een schat aan informatie op.

Veel boeren en andere bewoners van het landelijk gebied zijn ook gecharmeerd van steenuilen en helpen ze een handje op hun land of erf. Daar leven steenuilen namelijk graag. Mocht u zo gelukkig zijn een erf of lapje grond rond het huis te hebben, kunt ook u ze helpen met de maatregelen hieronder.

Steenuilen eten vooral veldmuizen, kleine vogels, regenwormen en insecten zoals nachtvlinders en meikevers. Tot wel 89% van hun voedsel bestaat in Nederland uit die kleine ongewervelde diertjes. De steenuil-helpers weten dat en laten een weitje begrazen door paarden of schapen, zodat er veel insecten op hun poep afkomen. En zodat de steenuilen kunnen jagen in het korte gras.

Steenuiltjes wachten namelijk op een hoog punt op hun slachtoffers en golven er dan geluidloos op af. En nu komt het: daarna pakken ze hun prooi vaak rennend! Grotere prooien met de poten, kleine met de snavel. Daarom hebben steenuilen ook zulk lange poten. In te hoog gras lukt het rennen niet en vinden hun prooien te gemakkelijk dekking, vandaar dat begrazen. Voorwaarde is dus ook dat er 1 tot 1,5 meter hoge punten zijn om vanaf te jagen, zoals hekken of paaltjes.

Sommige boeren gaan verder en zaaien akkerranden in met zaadmengsels die aan de wensen van kleine zangvogels en muizen voldoen. Een lopend buffet voor de uilen en andere roofvogels. Hulde.

Steenuilen maken nesten in spleten op rotshellingen (vandaar steenuil),maar in Nederland vaker in schuren, stallen, kippenhokken of holtes in knotwilgen en oude (hoogstam)fruitbomen. Nest is trouwens een groot woord. In de holte liggen de eieren in een krans van vertrapte braakballen en half vergane prooiresten. En moeder steenuil zit daar maar te broeden. Blijkbaar deert zo’n omgeving haar niet.

De mensen die steenuilen helpen, planten dus knotwilgen of fruitbomen op hun grond en laten tochtgaten in hun schuren en bijgebouwen open. De uiltjes kruipen bijvoorbeeld achter de onderste rij dakpannen, in holtes achter muurstenen of zelfs onder golfplaten. De beloning is groot met een glimp van de uilskuikens, die na anderhalve maand overigens wel op zoek gaan naar een eigen plek, vaak binnen een straal van 10 kilometer.

Verder zijn er speciale nestkasten voor steenuilen om ze onderdak te bieden. Deze zijn onder meer te koop in de webwinkel van Vogelbescherming, maar doe-het-zelvers kunnen ook aan de slag met de bouwtekeningen op de website van STONE. Als u er één koopt of bouwt, kies dan variant die zeer moeilijk toegankelijk is voor marters. Dat zijn namelijk natuurlijke vijanden van de steenuil. We gunnen ook de marters wat, maar die eten van alles en we zien wat graag de jonge steenuiltjes grootkomen.

Naast marters, vormen ook drinkwaterbakken voor het vee een bedreiging voor steenuilen, want ze verdrinken er vaak in. Mensen met vee die deze uiltjes in de buurt hebben, kiezen daarom het beste voor een speciale, door STONE ontwikkelde drinkbak. Daar kunnen de steenuilen snel weer uit klauteren.

Al die maatregelen voor de steenuil zijn geweldig, ook voor veel andere dieren en planten en de mensen die van het mooie landschap genieten. Maar stiekem doen de meeste erfbewoners het ook een beetje voor zichzelf. Om de uiltjes in de vroege ochtend of late avond op een paaltje of kruiwagen te zien zitten. Om ze bij zonnig weer op een warm plekje te zien knipperen en doezelen. Om de jongen onder een dakpan vandaan te zien gluren. Ja, wie ze eenmaal op zijn land heeft, wil ze echt nóóit meer kwijt.