GRIEND – een bewogen eiland

“Tot eind 19e eeuw werd Griend bewoond, maar het eiland kwam steeds lager te liggen en de bewoners vertrokken. Vanaf die tijd wordt het ingenomen door kustbroedvogels. Deze worden al meer dan honderd jaar beschermd en geteld in het broedseizoen. Tegenwoordig broeden er jaarlijks meer dan 20.000 broedpaar kustbroedvogels. Daarnaast is Griend ook van zeer groot belang als hoogwatervluchtplaats voor trekkende kustvogels. Op enig moment ‘overtijen’ er wel meer dan 100.000 vogels. De combinatie van rust - geen mensen en grondroofdieren -, ruimte met voldoende geschikte broedplekken en open plekken voor het roesten en voedsel door uitgestrekte wadplaten en de omringende Waddenzee, maakt het eiland zo geschikt voor al deze vogels.”

“Dat zijn onbetwist de grote stern en de kokmeeuw, broedvogelsoorten die er in hoge aantallen voorkomen. Vooral voor de grote stern is Griend al meer dan een eeuw een belangrijk bastion. Eens was Griend zelfs de belangrijkste broedlocatie voor grote sterns in heel Noordwest-Europa. Nu kiezen grote sterns, die niet honkvast zijn, vaker voor andere broedlocaties in de Waddenzee en daarbuiten.”

“Grote sterns op Griend hebben behoorlijke pieken en dalen meegemaakt. Vanaf 1912 werd vogelbewaking ingesteld omdat sterns werden gevangen ter decoratie van dameshoedjes. Sinds dan nemen de aantallen sterk toe, tot begin jaren 1940 (>30.000 broedpaar). In de oorlog kende de populatie een dipje omdat de bezetter opdracht gaf tot het rapen van eieren voor voedselvoorziening. Hoewel het aantal broedpaar daarna weer enigszins toenam ging het rampzalig in de jaren ’60. Vergiftigd door PCB’s en DDT’s in hun prooi – vette vis – vielen de vogels uit de lucht. Na een verbod op de productie van PCB’s nam het aantal broedpaar weer toe begin deze eeuw (10.000 broedpaar). Sinds 2011 is deze positieve trend doorbroken en is de situatie grillig. In 2016 broedden er nog maar een kleine 600 paar op Griend, maar in 2020 weer meer dan 4500. Onderzoek moet antwoord geven op de reden achter deze wisselende trend.”

“Grote sterns broeden graag in de buurt van kokmeeuwen. Grote sterns zijn niet zo agressief, en door in de buurt van kokmeeuwen te broeden worden ook hun eieren beschermd door hun agressievere buren. Het gaat hierbij vooral om predatie door zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen. Grote sterns op Griend betalen wel een prijs voor deze bescherming; kokmeeuwen roven namelijk vaak visjes die de grote sterns voor hun jongen aanvoeren.”

“De drieteenstrandloper is een uniek geval; ze rusten met vloed op Griend. Bijna alle steltlopers, die Griend verbinden met de rest van de wereld – broedgebieden in het noordpoolgebied en Afrikaanse overwinteringsgebieden, gaan momenteel achteruit. De drieteenstrandloper is daarop een uitzondering. Meer dan 10% van de hele Atlantische trekroute (die loopt van de hele West-Afrikaanse kust tot in Groenland) populatie kan op enig moment tijdens de trek worden waargenomen op Griend. Ringonderzoek toont aan dat het waarschijnlijk om nóg hogere aantallen gaat. Dat betekent dat Griend voor deze soort van wereldbelang is. Waarschijnlijk wederom door de combinatie van rust, ruimte en voedsel. En met name de voedselvoorziening bij Griend: grote hoeveelheden garnalen kan daar mogelijk sturend in zijn.”

“Momenteel is een van de grootste bedreigingen het verdwijnen van het eiland: als er in de toekomst niet wordt ingegrepen dan gaat Griend en haar functie voor vogels verloren. Er zijn momenteel ook veel externe bedreigingen: zowel kustbroedvogels als steltloperpopulaties gaan hard achteruit. Die oorzaken liggen niet alleen in de Waddenzee, maar ook in hun broed- en overwinteringsgebieden. Het gaat om bedreigingen als habitatvernietiging en klimaatverandering. Binnen de Waddenzee is behoud van Griend essentieel voor zowel kustbroedvogels als steltlopers.

We moeten dus erg zuinig zijn op de locaties die deze vogelsoorten nog gebruiken en deze goed beschermen, evenals het voedselaanbod van de vogels beschermen.”

“Griend zal zich zeer waarschijnlijk niet standhouden zonder toekomstige menselijke ingrepen. Om de hoge ecologische waarde voor o.a. vogels te behouden zijn wij er dan ook voor om het eiland te behouden. Juist ook omdat dit een van de laatste semi-natuurlijke toevluchtsoorden is voor zowel kustbroedvogels als steltlopers. Goede monitoring om een vinger aan de pols te houden is daarvoor noodzakelijk. Belangrijk is hiervoor dat Griend integraal wordt beheerd: het eiland, de wadplaten en de rest van het Waddenlandschap zijn onlosmakelijk verbonden.”