Schilderachtig mooi

Over het kleurenpalet van de putter bestaat een alleraardigste legende. Ooit kregen alle vogelsoorten hun tekening en kleuren opgeschilderd. Het bescheiden puttertje hield zich op de achtergrond en kwam als laatste aan de beurt. Met de laatste restjes verf werd hij beschilderd. Zo kreeg hij van allerlei kleuren een streek met het penseel.

Die kleurenpracht en zijn opgewekte zang kwamen de putter duur te staan. Hij was vroeger een geliefde kooivogel. Men leerde het arme beest zelfs kunstjes aan. Zo kon hij een miniatuurwagentje gevuld met zaadjes aan een touwtje naar zich toetrekken. Of hij trok een vingerhoedgroot emmertje gevuld met water naar zich toe om daaruit te drinken. Vandaar ‘putter’. Hoe anders zou hij nu in de vogelboeken staan als men hem vroeger dit kunstje niet had ‘geflikt’?!

Vermoedelijk zouden we hem dan onder de D van distelvink in de index vinden, want zo wordt hij ook wel genoemd. Putters zijn op-en-top zaadeters en verzot op distels. De gewone distel, maar ook aanverwante als klis en kaardebol staan hoog op zijn wensenlijstje. Zo’n kwart tot 30 procent van hun voedsel bestaat uit gewone distelzaden. Die komen vanaf eind juni beschikbaar en zijn er tot in de late herfst.

Daarna komen kaardebol en klis in de belangstelling, lokaal ook de zaden van ganzevoet en bijvoet. Als ook die schaars worden, bieden de zaadjes van els berk en lariks uitkomst. Vanaf het voorjaar vormen paardenbloemen weer een belangrijke voedselbron. Andere zaadleveranciers zijn jakobskruiskruid en aanverwante, zonnebloemen en het vroeger voor vezels veel geteelde hennep.

Een heel palet aan zaden dus, al wijken putters daar soms ook vanaf. In het voorjaar zijn de zaden van het voorbije seizoen wel zo’n beetje op en laat nieuwe oogst op zich wachten. Ze eten dan vliegjes en andere insecten, bladluizen en rupsen. Ook de jongen in het nest worden daar tijdens hun eerste levensdagen mee gevoerd. Verder eten ze de malse en voedzame blaadjes van vogelmuur, rijk aan vitamine c en mineraalstoffen. En ze knabbelen graag met hun kegelsnaveltje aan de frisgroene blaadjes, knopjes en bloemdelen van fruitbomen.

Putters broeden het liefst in jonge loofbomen, vaak in laanboompjes en in singels. Dat doen ze het liefst dicht bij elkaar, in halfkolonies. Voor wie in de dichtbebouwde binnenstad woont hebben we dus slecht nieuws. Putters laten zich daar bijna niet zien. Daarvoor zijn ze toch ook nog teveel liefhebber van het open veld. Maar ruim opgezette nieuwbouwwijken met jonge aanplant, weelderige bermen of van die zeldzaam geworden ruigteveldjes schuwen ze allerminst. Hetzelfde geldt natuurlijk voor tuinen en erven in het buitengebied.

Waarom dan niet een stukje grond gereserveerd voor een putterparadijs, met prachtige bloeiers als grote klis (ook wel klit) en/of kaardebol? Het zijn tweejarige planten en het vereist dus enig geduld. Het eerste jaar beperken ze zich tot rozetten van bladeren. Maar let op, in de daarop volgende zomer toveren ze tinten roze (kaardebol) en paars (klis). Een geluk voor bijen, hommels en vlinders, die van de nectar eten. In de winter volgt dan de apotheose, want kijk hoe behendig de putters zich op de uitgebloeide bloemhoofden bewegen en er trefzeker de zaadjes uit peuteren!

Om teleurstellingen te voorkomen: een garantie dat de putters komen, is natuurlijk niet te geven. Ze zijn er of ze zijn er niet. Vogels laten zich niet regisseren.

Krijgt u ze niet op bezoek, dan kunt u het puttergeluk zelf opzoeken tijdens een winterse wandeling. Langs ruig begroeide uiterwaarden bijvoorbeeld, of in met els en berk gestoffeerde landschappen. Putters leiden in deze tijd van het jaar een nomadisch bestaan. Ze zwerven in groepjes en vliegdansen in sierlijke golven van de ene rijke voedselplek naar de andere. Soms in gezelschap van kneuen of sijzen, twee andere zaadetende vogels. En komen ze in uw kijker, in de tuin of in het veld, noteer dan in uw agenda: kleurrijke winterdag!

Paula Huigen