Vogelbescherming: mooie stappen maar ook grote missers bij Klimaatakkoord

Vogelbescherming is positief over de stappen in het vandaag gepresenteerde Klimaatakkoord rondom beschermde veenweidegebieden. Zo wordt de natuur beter beschermd en CO2-uitstoot tegengegaan. Andere maatregelen in het akkoord zijn echter nog onvoldoende concreet: zo moet de veestapel sneller en harder inkrimpen voor een schoner platteland dat minder broeikasgassen uitstoot.

Ook een zeer kritische noot: Vogelbescherming vindt het onacceptabel dat natuur opgeofferd mag worden aan energievoorziening en woningbouw: juist nú moet onze natuur en biodiversiteit beschermd worden!

Een eerste reactie van Vogelbescherming Nederland op de klimaatplannen van het kabinet is dat de aanpak van de veenweidegebieden de goede kant op gaat. Het is heel belangrijk dat eindelijk wordt gestart met de voorgenomen landbouwsanering in de veengebieden: doordat het veenweidegebied in de afgelopen jaren kunstmatig droog is gehouden, daalt de bodem, verdwijnt de natuur en wordt er veel CO2 uitgestoten. Om goed te kunnen boeren op de veenweiden, wordt het grondwaterpeil laag gehouden: in te drassige weiden is het immers moeilijk maaien.

Alleen: droogmalen heeft tot gevolg dat de bodem daalt. In veel veenweiden kan dat niet meer, dus moet er worden gezocht naar alternatieven voor de grond: daarbij kan worden gedacht aan alternatief gebruik door boeren, maar ook aan natuurherstel. Voor weide- en moerasvogels als grutto, kievit en zwarte stern zijn deze gebieden cruciaal.

In de bovenlaag van de Nederlandse veenweidegebieden ligt naar schatting voor 270 megaton aan CO2 opgeslagen. Dat is anderhalf keer de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen in Nederland. Logisch dus dat minister Schouten (LNV) het gebruik van de gebieden wil aanpakken om te voldoen aan de afgesproken klimaatdoelen.

Vogelbescherming is blij met de 100 miljoen euro aan extra middelen die wordt ingezet om de agrarische sector rondom de Natura2000 gebieden te saneren. Zo kan de biodiversiteit in de kwetsbaarste veenweiden worden hersteld, waarbij de nadruk ligt op het Hollands-Utrechtse veenweidegebied, het Fries veenweidegebied, de Wieden-Weerribben en het Laag Hollands veengebied. In 2020 moet er per regio een plan van aanpak liggen. Vogelbescherming denkt graag mee.

Maar er zijn ook kritiekpunten.

Zeer kritisch is Vogelbescherming over de manier waarop het klimaatakkoord met onze natuurgebieden omgaat. Volgens het klimaatakkoord is natuur van belang, maar moet dit belang altijd afgewogen kunnen worden tegen andere belangen zoals energievoorziening. Onze beschermde natuur wordt zo in de uitverkoop gegooid. Er is bijvoorbeeld geen gedegen onderzoek naar het effect van zonnepanelen op water of land in natuurgebieden.

Energietransitie en natuurbescherming horen hand in hand te gaan! Want ook natuur heeft last van klimaatverandering. Juist nú moet het kabinet zich inzetten voor onze natuur en biodiversiteit.

Wat betreft de plannen omtrent bos is de reactie gemengd. Bomen zijn als het ware levende koolstof-opslagsystemen. Daarom staat Vogelbescherming achter de plannen om ontbossing tegen te gaan. Bijstook van biomassa vormt echter juist een risico voor bossen. Weer geldt dat de natuur niet het onderspit mag delven bij de energietransitie: kies voor oplossingen die zowel goed zijn voor de natuur als voor het klimaat. Dat zijn twee handen op één buik.

Voor de veengebieden die minder nauw verbonden zijn met de beschermde natuurgebieden ligt een pakket aan maatregelen klaar ter waarde van 176 miljoen euro. In dit deel van de plannen komt Vogelbescherming te veel vaagheden tegen. Zo weigert het kabinet al te doortastend op te treden in de sanering van de veestapel, terwijl het terugbrengen van het aantal koeien, varkens en kippen ook een forse broeikasgassenreductie oplevert. Meer lef is dan ook dringend gewenst.

Verder moet de natuur niet uit het oog worden verloren: juist de harde scheidslijn tussen natuurgebied en agrarisch gebied heeft veel boerenlandvogels in de problemen gebracht. Voorheen algemene soorten zoals de veldleeuwerik, de patrijs en de kievit hebben het zwaar doordat er op het boerenland te weinig rekening wordt gehouden met hun leefomgeving. De kabinetsplannen voor het boerenland komen daarin onvoldoende tegemoet.

Vogelbescherming roept het kabinet op de klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis als één probleem aan te pakken en te voorkomen dat de strijd tegen het klimaatprobleem ten koste gaat van de biodiversiteit en beschermde natuurgebieden.

Volgende week doen zich al kansen voor om verbeteringen door te voeren: dan praat de Kamer over de verder reikende initiatiefnota’s die GroenLinks en D66 schreven over de toekomst van onze veenweiden.