Kleine bruine vogeltjes…

Fitis en tjiftjaf zijn algemeen voorkomende vogels in Nederland. U treft ze vooral in bosrijke gebieden, maar ook in tuinen en parken – met name de tjiftjaf. De fitis vindt u vaker in gebieden met veel struweel, zoals moerasgebieden en duinen waar berken en wilgen groeien; op de zandgronden is hij veel schaarser. De plek waar u zo’n klein bruingroen vogeltje ziet, is dus een aanwijzing, maar biedt nog geen uitsluitsel.

De soorten onderscheiden zich door hun trekgedrag en daarmee in hun uiterlijk. De tjiftjaf is veelal een korte-afstandstrekker, tot in Spanje en Marokko. Sommige overwinteren in ons land. Fitissen trekken verder door naar tropisch Afrika. Voor die lange vluchten heeft de fitis langere vleugels nodig. Alles bij fitis is wat langer. Niet alleen de vleugels, ook het beestje zelf, de oog- en wenkbrauwstreep en de staart. ‘Tjiffen’ zijn juist meer gedrongen en ‘duwen’ daarnaast ook regelmatig hun staart naar beneden, iets wat fitissen niet doen.

Een ander onderscheidend kenmerk is dat tjiftjaffen altijd donkerbruine poten hebben, en fitissen meestal roze – en in ieder geval lichte tenen.

Maar er is méér te zien: fitissen hebben een opvallender wenkbrauwstreep en een krachtiger oogstreep, wat resulteert in een markanter koppatroon. De fitis is in tegenstelling tot de ‘tjif’ ook vaak contrastrijker, groener van boven en lichter van onderen.

De tjiftjaf is vaker bruingroen van boven en lichtbruinig van onderen. En bij de tjiftjaf valt – zeker in het najaar – de oogring meer op.

In zomer en nazomer vliegen de jongen van beide soorten rond, of trekken door. Voor deze vogels gelden bovenstaande kenmerken ook, maar de jongen zijn vaak geler en groener dan hun ouders. De jonge fitis heeft het geelste verenkleed.

In onze online Vogelgids hoort u de verschillen in zang en roep. Zingend zijn de vogels meteen herkenbaar; de tjiftjaf zingt z’n eigen naam en de fitis niet.

Ook de roep verschilt, al vergt dat meer ervaring. Beide roepen hoeíet, maar bij de fitis klinkt het iets langer en duidelijker ‘tweelettergrepig’ (meer hoe-wie, van laag naar hoog). Tjiftjaf roept meer een eenlettergrepig, oplopend wiet.

Maar ze laten meer variatie horen in de roep. Veel roepjes zijn ook meer op dezelfde toonhoogte, of juist aflopend met twee lettergrepen tsji-lu.