Heremietibis werkt aan z’n comeback

Turbulent. Zo kunnen we de relatie van de heremietibis met de mens wel omschrijven. Deze mythische vogel met kale kop en punkachtige kuif had ooit een uitgebreid verspreidingsgebied dat liep van Noord-Afrika en het Midden-Oosten tot in Europa. De heremietibis – ook wel kaalkopibis (Geronticus eremita) – was een symbool van vruchtbaarheid. De oude Egyptenaren lieten heremietibissen zelfs mummificeren.

Hoe anders was dat eeuwen later. Jacht, vergiftiging en het verdwijnen van leefgebied werd de vogel bijna fataal. In 1997 waren er zelfs nog maar 59 broedparen over. Twee kleine kolonies aan de kust van Marokko in Souss-Massa Nationaal Park en bij Tamri.

Het tegengaan van verstoring van het broedgebied helpt de heremietibis enorm. Het is sociale en gevoelige vogel die snel van hun nesten gaan en stoppen met broeden als zij gevaar (menen te) zien. Op die plek keren ze dan ook zelden meer terug.

Samen met GREPOM (BirdLife Partner in Marokko) heeft BirdLife International een beschermingsproject opgezet om de heremietibis voor uitsterven te behoeden. Dankzij aanvullende fondsen én giften van leden en donateurs kon Vogelbescherming dit project mede financieren. Parkwachters gingen toezicht houden op verstoring en illegale jacht, drinkplekken werden veilig gesteld en er werd onderzoek naar hun gedrag gedaan. En onder de lokale bevolking werd een bewustwordingscampagne gestart.

Vooral het tegengaan van verstoring had meteen effect. De bescherming gaf de populatie een enorme boost. Meer dan 600 vogels werden er afgelopen jaar geteld!

2017 blijkt nu een extra feestelijk jaar te worden. Na jaren van hoop en vrees werden dit jaar twee nieuwe broedplekken ontdekt op de kustkliffen ten noorden van Tamri. De kolonies breiden zich dus uit en dat is een voorwaarde voor het overleven van de soort. Als de kieskeurige vogel maar op één plek blijft broeden, is dat zeer riskant. Zijn er meerdere plekken geschikt, dan kan zich een populatie ontwikkelen die tegen een stootje kan.

Op een nieuwe broedplek werden minstens drie nieuwe nesten ontdekt. Daarmee kwam het totaal aantal nesten in 2017 op 122. Een record aantal wilde broedparen en een schitterende beloning voor het intensieve beschermingswerk van de Marokkaanse vogelbeschermers.

En het beschermingswerk gaat door. In Marokko worden de vogels gezenderd in de hoop nog meer nieuwe kolonies te vinden. In Oostenrijk en Zuid-Spanje zijn herintroductieprogramma’s in volle gang.

In het Midden-Oosten wordt ook geprobeerd de heremietibissen terug te krijgen. Hoewel de oorlog in Syrië de nekslag lijkt te zijn geweest voor de laatste paar wilde heremietibissen in Palmyra, wordt in Turkije gewerkt aan herintroductie van een half-wilde populatie. Vanwege de oorlog in Syrië is het loslaten voorlopig uitgesteld. Begrijpelijk en triest. De mensen hebben daar momenteel iets anders aan hun hoofd. Maar hopelijk brengen de heremietibissen er, net als vroeger, ooit weer voorspoed.