Sperweruil
Northern Hawk Owl, Surnia ulula - Uilen (Strigidae)
De sperweruil is een soort van de noordelijke naaldbossen (taiga). In uiterlijk en gedrag is de sperweruil een buitenbeentje onder de uilen. Hij is overdag en in de schemering actief en heeft een zeer wendbare jachtvlucht, vergelijkbaar met de sperwer of havik. De fijne dwarsbandering op de onderzijde heeft ook veel weg van het verenpatroon van de havik of vrouwtje sperwer.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De sperweruil heeft ongeveer het formaat van een ransuil. De kop is – zeker voor uilen – relatief klein. De sperweruil heeft geen oorpluimen, al geeft de apart gevormde, zwarte omranding van de gezichtssluier wel een beetje die indruk. De uil heeft een lange, wigvormige staart en korte vleugels. Snavel en ogen zijn lichtgeel. De bevedering van de tenen is bontachtig.
Geluid
Baltsroep een lang aangehouden tremolo. Verder veel andere (onder meer krijsende) geluiden.
36–39 cm, spanwijdte 74 – 81 cm
Leefwijze
Broeden
Legperiode van begin april tot eind juni. Eén legsel per jaar, maar tweede legsel bij verlies eerste legsel. Legselgrootte varieert sterk met voedselaanbod. Gemiddeld 5-8 eieren, met variatie van 3 tot 13. Leginterval 1-2 dagen. Begin met broeden na eerste ei, jongen komen asynchroon uit. Typische holenbroeder, incidenteel in oude nesten van kraai of roofvogel. In het najaar verlaten jongen territorium.
Leefgebied
Soort van de boreale wouden, hoofdzakelijk in de noordelijke taiga tot aan de boomgrens. Zowel in naaldwoud als gemengd bos en berkenbos. Leefgebied bestaat uit zeer open boombestanden, afgewisseld met open vlaktes van hoogveen of kaalslag. Beschikbaarheid van holtes als nestplaats, bijvoorbeeld in afgebroken boomstammen of oude nesten zwarte specht.
Voedsel
In broedtijd vooral woelmuizen, met name rosse woelmuizen. Heel beperkt ook vogels en spitsmuizen. Buiten de broedtijd, vooral in de winter, neemt het belang van vogels (vooral kleine vogels, maar ook wel sneeuw- en hazelhoen) en spitsmuizen toe.
Vogeltrek
Deels standvogel, deels zwerfvogel. Tijdens jaren waarin de woelmuizenpopulatie ineenstort, maken de uilen zeer grote omzwervingen. Kan leiden tot invasies in Zuid-Scandinavië en Midden-Europa. In Nederland zeldzame dwaalgast, meest recent winter 2013-2014 nabij Zwolle.
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Verspreiding en aantal
In Nederland zeldzame dwaalgast.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Een soort om naar uit te kijken tijdens bijvoorbeeld wandelvakanties in het hoge noorden.
In Europa
Grootste aantallen in Europees Rusland, daarnaast Noorwegen, Zweden en Finland. Incidenteel broedend in Estland.
Meer informatie
Bescherming
In de broedgebieden hebben beschermingsmaatregelen voor de sperweruil vooral te maken met natuurlijk bosbeheer. Oude, geknakte boomstronken bijvoorbeeld bieden deze uilen nestgelegenheid, evenals verlaten spechtenholen. Ook instandhouding van de afwisseling van bos en open plekken is cruciaal. Houtkap voor de bosbouw heeft soms positieve effecten: er ontstaan open plekken met hogere dichtheden aan woelmuizen.
Actuele berichten
Koop je verrekijker of telescoop bij Vogelbescherming
Wet- en regelgeving
De sperweruil is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn sperweruilen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de sperweruil wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal