Navigatie overslaan
Notenkraker / Elwin van der Kolk

Notenkraker

Spotted Nutcracker, Nucifraga caryocatactes - Kraaien (Corvidae)

Notenkrakers zijn wintergasten uit Scandinavië en Siberië. Tijdens 'invasies' kunnen tot soms grote aantallen notenkrakers in Nederland opduiken. Vaak zijn deze wintergasten opvallend goed te benaderen; ze zijn weinig mensen gewend en zien ons niet snel als bedreiging. Minder bekend is dat de notenkraker in Nederland gebroed heeft. Met name na grote invasies blijven soms enkele paartjes notenkrakers hier 'hangen' en is broeden enkele malen aangetoond.

Notenkraker / Agami

Herkenning

Ongeveer even groot als een gaai, maar met een donkerbruin verenkleed met witte druppels en een lange, krachtige snavel. De kruin en het grootste deel van de vleugels zijn egaal donkerbruin. De anaalstreek is wit en de staart is van onderen zwartwit.

Geluid

Nasale triller, "krrrèèèèh", soms met kauwachtige geluiden erdoorheen.


32-34 cm, spanwijdte 49-53 cm

Deze soort lijkt op:


Leefwijze

Broeden

Begint vaak al half maart met broeden in Centraal-Europa, zelfs als er sneeuw ligt. In Noord-Europa pas vanaf half mei. Heeft één legsel per jaar van 3-4 eieren (2-5). Broedduur 16-18 dagen. Maakt nest in sparren; nest is zoals van veel kraaiachtigen groot en bestaat uit takken en twijgen, bekleed met zaden, gras en mos. Eieren voornamelijk door het vrouwtje uitgebroed (2/3 van de tijd). Jongen vliegvlug na 23 dagen, maar de familie blijft vaak nog tot 3 maanden bij elkaar.

Leefgebied

Broedt in sparrenbossen met hazelaars; tijdens invasies hier niet direct aan gebonden en kan dan opduiken in tuinen en parken, maar zoekt er wel zaden en noten, vaak in de onderbegroeiing van het bos.

Voedsel

Hazelnoten zijn van groot belang als wintervoedsel voor de notenkraker, maar ook ander voedsel wordt gegeten.

Vogeltrek

Doorgaans standvogel maar kan door voedselschaarste massale invasies vertonen, met name vanuit Scandinavië Europa in. Grote invasies laten zich al merken vanaf eind juli-augustus, maar doorgaans is piek van een invasie te verwachten in oktober-november. Van terugtrek wordt weinig gemerkt, waarschijnlijk door sterfte. Dagtrekker.

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten.

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Verspreiding en aantal

wintergast in uiterst klein aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Door onverwachte invasies is niet van een trend te spreken. Internationale populaties zijn stabiel.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen Geen broedvogel
Geschat maximum aantal overwinteraars 0-1 (in 2013-2015)
Doortrekkers 1-100 (in 2008-2012)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Sommige jaren in herfst en winter invasies. Duikt als dwaalgast op verspreid over Nederland.

In Europa

De broedgebieden van de notenkraker liggen in Scandinavië, de Baltische Staten en in de berggebieden van Midden- en Oost-Europa. De grootste aantallen worden aangetroffen in Roemenië, Zwitserland en Bulgarije, gevolgd door Oostenrijk en Italië.

Meer informatie


Bescherming

De notenkraker geldt niet wereldwijd niet als bedreigd. De soort heeft geprofiteerd van de aanleg van productiebos. Lokaal kan voorkomen wisselen, afhankelijk van het voorkomen van voedsel.

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefene

Meer over MijnVogelvinder

MijnVogelvinder appelvink

Wet- en regelgeving

De notenkraker is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn notenkraker beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de notenkraker wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate als wintergast in Nederland voorkomt.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal