Kleine vliegenvanger
Red-breasted Flycatcher, Ficedula parva - Vliegenvangers (Muscicapidae)
De kleine vliegenvanger is een soort die zeldzaam, maar regelmatig op trek wordt waargenomen. Hooguit gaat het om enkele vogels per jaar. De grootste trefkans is op de Waddeneilanden en de Maasvlakte. Soms blijft er in het voorjaar een zingend mannetje een aantal weken aanwezig. Er is nog nooit met zekerheid gebroed in ons land. De dichtstbijzijnde broedplaatsen liggen in Duitsland. De kleine vliegenvanger wordt nog wel eens verward met een roodborst, maar deze laatste heeft geen witte staartzijden en is bovendien iets groter.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Net als alle vliegenvangers vangen ze insecten vanaf een uitstekende tak op een open plek in het bos. Overwegend bruine bovendelen, witte onderdelen, een lichtgele oogring en zwarte staart met witte staartzijden. Volwassen mannetjes hebben in de broedtijd een kleine oranje keelvlek en een grijze kop en zijhals.
Geluid
Zang doet denken aan combinatie die begint met tjiftjaf en overgaat in fitis. Roep onder meer een ratelend, winterkoningachtig "trrrrett".
11,5 cm
Leefwijze
Broeden
Broedt van mei-juni. Heeft één legsel van 4-7 eieren. Broedduur 12-15 dagen. Het vrouwtje broedt de eieren uit. Na 11-15 dagen vliegvlug. Jongen worden na uitvliegen nog 8-10 dagen gevoerd. Ze zijn onafhankelijk na 27-29 dagen.
Leefgebied
In broedgebied oude, open, hoogopgaande bossen met veel loofbomen. Buiten de broedtijd in allerlei bossen en bosjes.
Voedsel
Een breed scala aan met name gevleugelde insecten (vliegen, muggen, maar ook kevers en sprinkhanen).
Vogeltrek
Lange-afstandstrekker. Vliegt vanuit broedgebied zuidoostelijk naar overwinteringsgebied in Oman, Pakistan en India. In de herfst komt hij ook voor ten zuidwesten van de regio in oktober - januari, zuidelijk tot Marokko, Algerije, Tunesië en Senegal, mogelijk zelfs ten zuiden van de Sahara. Trekt alleen of in kleine groepen, in drie voornaamste routes: over de Balkan en Turkije, over de Kaukasus en Iran, en oostelijk van de Kaspische Zee door Kazakhstan en Tadzjikistan. Keert terug in broedgebied vanaf half april.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
doortrekker in uiterst klein aantal
Het jaarlijkse optreden is wisselend en lijkt deels samen te hangen met het optreden van krachtige oostenwinden in de trektijd.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 0-2 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 0-1 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | 1-100 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Slechts enkele exemplaren per jaar, beste kans vanaf half oktober op de Waddeneilanden en de Maasvlakte.
In Europa
Broedt in Oost-Europa, westelijk tot op 150 km van de grens in Duitsland, noordelijk tot halverwege Finland en zuidelijk tot Noord-Griekenland.
Meer informatie
Bescherming
De kleine vliegenvanger geldt wereldwijd niet als bedreigd.
Meer weten?
Actuele berichten
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De kleine vliegenvanger is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kleine vliegenvangers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kleine vliegenvanger wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kleine vliegenvangers zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. In sommige provincies geldt de nestbescherming alleen gedurende het broedseizoen. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal