Blauwstaart
Red-flanked Bluetail, Tarsiger cyanurus - Vliegenvangers (Muscicapidae)
Nog niet zo lang geleden was de blauwstaart een soort heilige graal voor Nederlandse vogelaars. Een superzeldzame en bijzonder mooie zangvogel uit de noordoostelijke wouden. Inmiddels wordt hij hier vrijwel jaarlijks gezien, maar het blijft een juweel van een vogel. Zeker een volwassen man, die blauw van boven en wit van onder is, met oranje flanken.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Een volwassen man blauwstaart in broedkleed is een zeldzaam mooie vogel. Zijn bovenzijde is donkerblauw, met wat feller blauwe stuit en bovenstaart, zijkruin en vleugelboeg. De onderzijde is wit, terwijl de flanken oranje zijn. Heeft een witte wenkbrauwstreep, die al na een klein stukje overgaat in lichtblauw. Alle kleurenpracht zie je pas echt bij goed licht, anders lijkt hij donker. In het najaar is het blauw beperkter zichtbaar, namelijk op stuit en bovenstaart en op de vleugelboeg. Vrouwen en jonge vogels hebben ook een oranje flank en blauw op de bovenstaart (vaak donker lijkend). Daarnaast hebben ze een scherp begrensde witte keelvlek en witte oogring.
Geluid
Zang is een wat melancholiek, eenvoudig riedeltje: "Tju-TJIE-tju-tju-tsju TSJIE-tsju-du-du", met de laatste noten steeds iets in hoogte dalend. Roep een hoog "siep!". Klakkend geluid bij alarm.
13-14 cm, spanwijdte 22-23 cm
Leefwijze
Broeden
De meeste blauwstaarten broeden van mei tot augustus. Meestal één legsel, af en toe een vervolglegsel. Nestelt vaak in boomholtes of tussen boomwortels, maar ook onder rottende boomstammen of in holtes in oevers of hellingen. Het nest is een kom, gevlochten van gras, mos en twijgjes. Gevoerd met haren, veren, dun gras en soms dennennaalden. Blauwstaarten leggen 3-7eieren,die in 15 dagen tijd worden uitgebroed. Twee weken later vliegen de jongen uit.
Leefgebied
Broedvogel van de taigabossen, van Noord- en Oost-Finland en noordelijke Rusland, oostelijk tot Mongolië, China, Korea en Japan. Breidt broedareaal langzaam naar westen uit, wat waarschijnlijk tot toename waarnemingen in onder meer Nederland heeft geleid. Heeft voorkeur voor vochtige naaldwouden, gemengd met berken, in bergachtige gebieden. Overwintert in zuidelijk China, Taiwan, Indochina, Myanmar en Thailand. In overwinteringsgebied in tropische bossen met dichte ondergroei. Vaak te vinden in struikgewas langs paden.
Voedsel
Voedsel van blauwstaarten bestaat voornamelijk uit ongewerveden, vooral insecten. Buiten de broedtijd ook fruit en zaden. Foerageert voornamelijk op de grond en in laag struikgewas. Maakt vaak vliegenvangerachtige vluchtjes om insecten te vangen.
Vogeltrek
Blauwstaarten trekken vanaf begin september weg uit hun broedgebieden, richting Zuid-Oost Azië. Dit is de tijd dat ze opduiken in West-Europa, in Nederland als doortrekker vanaf eind september tot midden november. Met af en toe een overwinterende vogel. Tussen eind maart en begin mei keren de vogels weer terug naar hun broedgebieden in het noorden.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
Nog niet zo lang geleden was de fraaie blauwstaart een soort heilige graal voor Nederlandse vogelaars. Een iconische soort uit Siberië, die tot de eeuwisseling niet meer dan drie keer in Nederland was gezien. Dat veranderde in 2007. Sindsdien worden hier vrijwel ieder jaar één of meer blauwstaarten gezien, met in 2020 zelfs een ongelofelijke achttien stuks! Deze schitterende vogel is inmiddels een nog altijd zeldzame maar wel jaarlijkse najaarsgast in ons land. Vooralsnog vrijwel uitsluitend in de kustgebieden, en dan met name de Waddeneilanden en de Noord-Hollandse duingebieden.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Oktober is veruit de kansrijkste maand voor blauwstaarten in Nederland. Met Texel, Vlieland, Schiermonnikoog en de Noord-Hollandse duingebieden als hotspots.
In Europa
Sinds deze fraaie soort van de Siberische bossen halverwege de vorige eeuw voor het eerst in Finland ging broeden, is het broedareaal van de blauwstaart langzaam aan het opschuiven naar het westen. Inmiddels broedt de soort zelfs in Noord-Zweden. Waarschijnlijk door deze ontwikkelingen is de blauwstaart een stuk minder zeldzame najaarsgast in West-Europa geworden, waar het tot eind vorige eeuw een mega-zeldzame dwaalgast was.
Meer informatie
Bescherming
Deze soort geldt als wereldwijd niet bedreigd.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich in voor een algehele verbetering van de natuurkwaliteit in Nederland. Daar profiteren ook dwaalgasten van.
Wat kun jij doen
Verstoor geen dwaalgasten en respecteer de aanwijzingen van terreinbeheerders. Gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk kunnen belangrijk bijdragen aan een basiskwaliteit natuur in Nederland, waardoor het voor vogels aantrekkelijker wordt om in Nederland te verblijven.
Meer weten?
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De blauwstaart is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn blauwstaarten beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de blauwstaart wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate op doortrek in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal