Wonder der volmaaktheid

Ronald van Harxen, STONE | vrijdag 21 april 2017 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1050x

In iets meer dan 300 bladzijden beschrijft hij alles wat je maar over een ei zou willen weten: van het produceren van de schaal, de vorm van het ei, de kleur ervan, over het belang van eiwitten en de rol van microben tot aan de lange weg die het ei-in-spe vanaf de bevruchting in de eileider aflegt om uiteindelijk zo'n 24 uur later door de cloaca geperst te worden. Dit keer enkele aardige wetenswaardigheden over de eischaal. Een volgende keer meer over de ontwikkeling van het embryo.

Gewichtsverlies

Wat we uit eigen onderzoek al wisten (zie mijn blog van gisteren), maar voor menigeen wellicht nieuw is: het gewicht van een vogelei is vers gelegd zo'n 15 procent hoger dan vlak voor het uitkomen. Het neemt dus gedurende het broeden in gewicht af. Dat kan omdat er in de eischaal honderen minuscule porien zitten waardoor enerzijds zuurstof naar binnen kan en anderzijds afvalstoffen naar buiten. Voor steenuilen geldt dat een vers ei een gram of 16-17 weegt. Tegen de tijd dat het ei uitkomt, is daar nog zo'n 13,5 tot 14,5 gram van over. De rest (vooral waterdamp en kooldioxide) is via die poriën afgevoerd. De ruimte die daardoor in het ei ontstaat (gelijk aan de gemiddelde gewichtsafname van het ei), is bestemd voor de luchtkamer. Deze bevindt zich aan de bolle kant van het ei en vormt de zuurstofvoorraad voor het jong nadat dat ongeveer een dag voor het uitkomen, de eischaal heeft aangepikt.

Met recht een wonder der volmaaktheid.

Kalkspuiterij

De vorming van de schaal is een bijzonder proces. In de schaalklier (uterus) bevindt zich een heuse spuiterij. Honderden kleine spuitbusjes spuiten calciumcarbonaat over het gehele oppervlakte van het tot dan toe weke ei. Bij vogels met een gekleurde eischaal komt er nog een tweede spuitbeurt aan te pas, nu met allerlei kleurstoffen. Als de schaal een keer gehard is en van een afdeklaagje is voorzien, is het ei klaar om gelegd te worden. Het calcium dat het vrouwtje nodig heeft om de eischaal te kunnen aanmaken, haalt ze met name uit muizenbotjes. Die moet ze dan wel voldoende weten te vangen, da's nog een verhaal apart.

U kunt dit rustig thuis proberen!

Om te ervaren dat eischaal echt uit kalk bestaat en hoe het ei eruit ziet voordat er in de schaalklier kalk op gespoten wordt: neem een vers kippenei en leg dat een tijdje in heldere azijn. In een periode van 48 uur lost de schaal volledig op. Het leerachtige membraan houdt het ei echter in exact dezelfde vorm. Het ei voelt daarna zompig aan en met je vingers kun je het zachtjes indrukken.

Het is trouwens heel rustgevend om naar te kijken. Enige tijd nadat het ei in de azijn is gelegd, verschijnen er minuscule bubbeltjes koolzuurgas op de schaal als gevolg van de scheikundige reactie tussen de (zure) azijn en het het kalciumcarbonaat (kalk). Tim Birkhead heeft het over 48 uur kijken naar een bruistablet in slow motion. Als dat geen ruimte biedt voor een stevig potje mindfulness?   

Eeuwige roem?

Tim Birkhead schrijft dat hij niet zeker weet of de azijn ook door het membraam heendringt. Dat lijkt me een leuk vervolgonderzoek voor de eionderzoeker in spe: spoel het ei onder ruim stromend water goed af en neem er dan een flinke hap van. Smaakt het zuur, dan is de azijn ook door het membraam heen gedrongen. Uiteraard kunt u voor de smaak een weinig zout toevoegen. Eventueel kunt u het ei ook eerst koken voordat u uw tanden erin zet, maar om het resultaat niet te beïnvloeden is het beter dat u het rauw tot u neemt.

Graag hoor ik wie van de kijkers een geboren natuuronderzoeker is. In een volgend blog zal ik met naam en toenaam het resultaat vermelden en u alle lof toezwaaien voor uw onverschrokken bijdrage aan de wetenschap. Eeuwige roem is uw deel!

NB Leuk: de uitstekende Nederlandse vertaling is van de hand van Ronald Schrijber. Niet alleen voornaamgenoot, maar ook de man van mijn oud-klasgenoot Els (tijdens mijn opleiding Nederlands in Nijmegen). Van haar kreeg ik het boek als presentje. Een aanrader!

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over