Waarom steenuilen wel rotte muizen lusten

Ronald van Harxen, STONE | zondag 12 juni 2022 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 445x

Bij toeval stuitte ik op een artikel in de NRC van Nynke Beintema: Waarom wordt een meeuw niet ziek van rotte vis? Daarin gaat ze op zoek naar het antwoord op de vraag waarom meeuwen, maar ook kraaien en andere aaseters zonder probleem rottend dierlijk voedsel kunnen eten. Het antwoord vindt ze in een artikel van DeAnna Beasly en haar collega's in het online wetenschappelijke tijdshrift Plos One*. Sleutelfactor is hun maagzuur. Dat is met een zuurgraad (pH*) van 1,5 uitgesproken zuur. Een stuk zuurder nog dan cola (pH 2,7) en azijn (pH2,4). Dat lijkt geen groot verschil, maar de schaal is logaritmisch. Dat betekent dat een graad verschil een factor 10 keer zo zuur betekent en dat bijvoorbeeld citroensap 10.000 keer zo zuur is als zuiver kraanwater (pH 7).

Bacteriën

Dat zuur verteert niet alleen botten (kalk) uitstekend, maar tevens allerlei ziekmakende bacteriën in rotte vis en ander dierlijk voedsel dat zijn beste tijd heeft gehad. Ook uilen hebben maagzuur met een lage zuurgraad (2 tot 3). Dat verklaart waarom bijvoorbeeld steenuilen en hun jongen niet ziek worden van muizen die in ontbinding verkeren. Hun sterke maagzuur maakt de bacteriën eenvoudig weg onschadelijk. (Over smaak hebben we het uiteraard niet.) Daarmee hebben we ook een antwoord op de vraag die in het verleden vaker gesteld is in de chat: worden jonge steenuilen niet ziek van al die rotte muizen? Nee dus.

Minder zuur

Maar dan die kerkuilen, waarom sjouwen die dan met maden doorregen muizen uit de kast, als ze ze zonder problemen zouden kunnen consumeren? Is het overvloed of verwennerij? In een standaardwerk over kerkuilen las ik dat het maagzuur van kerkuilen minder zuur is dan van andere uilen*. Om die reden verteren muizenschedels bijna niet en vinden we ze min of meer intact terug in braakballen. Kerkuilen jagen vooral vliegend en hebben baat bij een lege maag als ze op jacht gaan. Dat kost minder energie. Ook het over een lange afstand vervoeren van een gevangen muis verloopt efficiënter als je zelf minder zwaar bent. Onbruikbare resten uitscheiden via een braakbal (en dus gewicht verliezen!) gaat sneller dan via de spijsvetering en is daarom voor kerkuilen voordelig. Heel zuur maagsap is dan ook niet nodig.

Nadeel

Nadelig neveneffect is wel dat het onschadelijk maken van ziekmakende bacteriën mogelijk minder efficiënt verloopt. Zou dat de reden zijn dat kerkuilen muizen met maden uit het nest verwijderen? Net effe te rottig? In de literatuur heb ik daarover niets gevonden, maar het lijkt me redelijk plausibel. Ook vond ik niets over kerkuilen die rotte muizen de kast uit slepen. Bijzonder aardig dus dat door de camera's van Beleef de Lente is vastgelegd. Misschien wel voor de eerste keer. Zou aardig zijn het eens verder te onderzoeken.

En steenuilen?

Steenuilen jagen vooral lopend en vanaf zitposten, activiteiten die minder energie vragen en waarbij een lege maag minder noodzakelijk is. Ze kunnen hun maagzuur dan ook rustig het werk laten doen. Voordeel is ook nog eens dat ziekmakende bacteriën onschadelijk worden gemaakt en ze rottende muizen niet hoeven te versmaden.

* The Evolution of Stomach Acidity and Its Relevance to the Human Microbiome.

* Hoe lager de pH, hoe zuurder, 7 is neutraal.

* Barn Owls. Evolution an Ecology, 2020. Alexandre Roulin.

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over