Tjirpen, chuppen, wailen, kokkelen of hoempen; nee het is geen opsomming van Aziatische gerechten. Het is vogellawaai. Maar waarom maken ze zoveel herrie en dat vooral in het voorjaar?
Het is maart en voordat het licht wordt, hoor ik de vogels alweer zingen. Het overstemt de autoweg, even verderop. Het maakt wakker en vrolijk. Nog even warm onder de dekens probeer ik de soorten van elkaar te onderscheiden. Een zanglijster, merel, roodborst en winterkoninkje…. en hoor ik nu een pimpelmees? Het is een kakofonie van geluid. Maar niet voor niets.
Hormonen
In de vroege ochtend gebeurt er bij het veranderende voorjaarslicht iets met de hormonen. Hoe vroeg het ook is, de vogels hebben zin om te paren en dat gevoel wakkert het fluiten aan. Zodra het licht is, stoppen ze ermee.
Leuk detail is dat de lijsterachtigen voorgaan in de muzikale optocht. Omdat ze grote ogen hebben vangen ze het licht eerder op, meest twee uur voor zonsopkomst. En dat geldt ook voor de roodborst, die als soort ook bij de lijsters hoort.
Maar er is meer. Zo zingen ze ook om hun territorium af te bakenen. Vrij vertaald: Kom niet in mijn leefgebied. Of ze lokken vrouwtje of mannetje. Vrij vertaald: Ik wil paren en heb een mooi nestje gemaakt. De functies kunnen elkaar overlappen. Zo probeert een koerende duif zijn rivalen te intimideren en de vrouwtjes te imponeren.
Broedsucces
Het zijn vooral de mannetjes die hard zingen, om te laten zien dat ze in goede conditie zijn. Goed ook voor het broedsucces en het nageslacht. Onopvallende vogels moeten het hebben van luid gezang. Dat geldt ook vogels in dichte vegetatie, als de roerdomp wiens luid ‘hoempen’, te horen is op kilometers afstand.
Geluiden als waarschuwing, alarmering, maar ook om te verbinden. Een tjilpende vogel is een tevreden vogel. Vrij vertaald: Hier ben ik en alles is in orde. Een kwetterende parkiet heeft het naar de zin en kan liefdevol kopjes geven.
Ongelukkig getsjirp
En ontevreden vogels laten dat ook weten. Ze trekken de aandacht door te tsjirpen, tweweet! Vrij vertaald: Ik heb geen voer of drinken meer. Of de vogel slaat alarm, waarbij het tsjirpen overgaat in krijsen.
Een piepende vogel is een vogel in nood. Ze heeft nog steeds geen eten, er ligt een roofdier op de loer of ze heeft pijn.
Sommige soorten produceren wel meer dan twintig verschillende geluiden. Een volwassen koolmeesman heeft een arsenaal van wel vijftig. En dat zonder stembanden. Vogels maken geluid met behulp van de zogenoemde syrinx.
En een leuk weetje is dat spreeuwen goed zijn in improviseren. Ze zingen andere soorten na en zo ontstaan er plaatselijk ‘vogeldialecten’.
Tot slot zijn er ook vogels die niet zingen. Zo klepperen ooievaars en roffelen spechten op een boomstam.
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
