De Beleef de Lente-kerkuilen zijn duidelijk begonnen aan de voorbereiding van hun broedseizoen. Dat is eerder dan voorheen. In de rest van Nederland zijn sommige kerkuilen nóg verder gevorderd.
Foto André Eijkenaar
Meldingen uit het land
Zo krijgen we bij de Stichting Kerkuilen Werkgroep Nederland berichten over kerkuilen die al een eerste ei hebben gelegd tot een paar met zes jongen in de kast. Er is zelfs al een kerkuilenjong van 30 dagen geringd.
Meldingen over eieren die bij de Stichting Kerkuilen Werkgroep Nederland bekend zijn over een kerkuil met eieren, overigens allemaal gelegd in kasten met een camera, zijn in Noord-Brabant, Zuid-Holland, Gelderland en Noord- Holland. Verder zijn er in de provincie Friesland ook al jongen kerkuilen aangetroffen en er is zelfs al een jong van 30 dagen in Friesland geringd.
Aan kasthouders geven we het dringende advies om overigens niet zelf op dit moment in een kerkuilenkast te gaan kijken, maar dit aan de vrijwilligers, die de kast controleren, over te laten. Dit vanwege het feit dat een kerkuil in de eifase erg gevoelig is voor verstoring.
Het hele jaar door broeden
Kerkuilen kunnen in alle maanden van het jaar broeden. Hun voedselsituatie moet dan optimaal zijn. De meeste broedparen leggen in april en mei eieren. Maar na een zachte winter en bij een groot aanbod van (veld)muizen broeden ze ook eerder. Veel kerkuilen blijven gedurende het winterhalfjaar in hun voortplantingsgebied. De paarband is sterk en de paren zijn meestal trouw aan een eenmaal gekozen nestplaats.
Voorjaarschoonmaak of nesteldrang?
Het vrouwtje van de kerkuil zien we op beeld braakballen verpulveren de laatste dagen. Trouwe kijkers van Beleef de Lente weten zeker dat ze dit gedrag herkennen van vorig jaar. Voor 'nieuwe' kijkers: dit is vermoedelijk een teken van nesteldrang, ze is bezig om een zacht nest te maken.
Wat is een braakbal?
Die braakballen, ook wel uilenballen genoemd, bestaan uit de onverteerbare prooi-resten van uilen. Denk aan botjes en het haar van een muis. Ze worden uitgespuugd. Een braakbal van de kerkuil heeft meestal een ovale vorm en is ongeveer tussen de 3 en 7 centimeter lang. Door de braakballen te onderzoeken, kun je zien wat een kerkuil op het menu heeft staan. Ik kom in een volgend blog hier nog op terug.
De kerkuil, een portret
De kerkuilenfamilie telt 35 ondersoorten. Ze komen in een groot deel van de wereld voor. In Nederland zijn twee ondersoorten waar te nemen. De donkere vorm, die zeer algemeen is, en de lichtere vorm.
Het lichaam van de kerkuil is smal en bedekt met lichte veren en weegt 300 tot 400 gram. De brede vleugels hebben een spanwijdte van bijna een meter. Opvallend zijn de ronde kop met de grote, donkere ogen, die onbeweeglijk in de oogkas zitten. De kerkuil moet zijn kop draaien als hij in een andere richting wil kijken. Terwijl het lichaam roerloos op zijn plaatst blijft, kan de uil de kop, zowel links als rechts, 270 graden draaien.
De kerkuil leeft voornamelijk ’s nachts en hierdoor zijn z'n zintuigen erg belangrijk. Een deel van het gezichtsveld ziet de kerkuil met beide ogen. Hierdoor kan hij de afstand tot zijn prooi goed inschatten. De oren van de kerkuilen zitten aan de zijkant van z'n kop en zijn verhoudingsgewijs groot, wat logisch is als je ’s nachts moet jagen. Ze zitten iets verschoven van elkaar, waardoor de kerkuil in het donker op gehoor akelig precies de plek van zijn prooi weet.
Foto André Eijkenaar
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
