Kerkuilen kunnen net als andere uilen hun kop heel ver draaien. Het is soms goed op de beelden van de Beleef de Lente-webcams te zien.
Tekst: Johan de Jong
Probeer het niet thuis
Wie de webcambeelden van Beleef de Lente volgt, ziet het gebeuren, de kerkuil geeft prachtige demonstraties van de beweeglijkheid van zijn kop.
Omdat de kerkuil-ogen onbeweeglijk in de oogkas zitten, moet hij zijn hele kop draaien om in een andere richting te willen kijken. Als compensatie voor het betrekkelijk kleine gezichtsveld (110 graden) hebben uilen het vermogen om ongelooflijk snel en soepel te draaien. Ze presteren het zelfs om hun kop 270 graden (driekwart!), zowel naar links als naar rechts en van boven naar beneden te draaien, terwijl het lichaam roerloos op zijn plaats blijft.
Voor de mens is deze beweging gevaarlijk en onmogelijk: de nekwervels zullen beschadigen en de halsslagader zal scheuren, omdat het bloedvat tekort is. Dus, probeer dit niet thuis te imiteren.
Hoe zit dat dan bij uilen?
In Amerika spoot medisch illustrator Fabian de Kok-Mercado een kleurstof in de aderen van een aantal dode uilen. Vervolgens legde hij de dieren in verschillende houdingen van de kop onder de scanner.
Van de geprepareerde aders maakte hij wetenschappelijke illustraties, waarvoor hij een prijs heeft gewonnen in 2012. Bij de bestudering vonden de wetenschappers twee bijzondere aanpassingen:
Bloedvaten onder de schedelbasis maken een grote lus en worden steeds wijder met meerdere verbredingen in de richting van de kop (bloedreservoir voor de hersenen). Zie hieronder, het linker gedeelte van de afbeelding. De halswervels bestaan uit brede doorgangen en er is extra ruimte doordat de aderen de wervels al eerder verlaten. Dat is hierboven mooi te zien op het rechter deel van de afbeelding.
Meer weten?
Via de website van de Stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland het boek van Johan de Jong over de kerkuil te bestellen: ‘De Kerkuil, ecologie, gedrag en bescherming’.
Lees hier een interview met Johan de Jong op de website van Vogelbescherming.
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
