In onze blogs en vlogs berichten we regelmatig over ons steenuilenonderzoek in de wijde omgeving van Winterswijk. Inmiddels zijn we over de helft van het veldseizoen, een mooi moment om de tussenstand op te maken. Met zoals gebruikelijk de meest gestelde vraag: is het een goed broedseizoen?
Om maar meteen met het antwoord op de laatste vraag in huis te vallen: ja, als er geen rare dingen gebeuren kunnen we in ons onderzoeksgebied spreken van een geslaagd broedseizoen. In dit blog ga ik in op de eerste, voorlopige resultaten en zal deze vergelijken met de periode 1998-2016.
Legselgrootte
Van 83 nesten hebben we de legselgrootte kunnen vaststellen. Het gemiddelde nest bevatte 3,71 eieren en dat is minder dan het gemiddelde over de voorgaande jaren (3,91 ei/legsel in de periode 1998-2016). Wat legselgrootte betreft scoort 2017 dus beneden gemiddeld. Maar we weten uit andere jaren dat een wat lagere legselgrootte zeker niet altijd betekent dat er minder jongen succesvol uitvliegen.
Vroege legselstart
In mijn blog van 4 april kwam de vraag al eens langs: is 2017 een 'vroeg jaar'? Die vraag kwam toen logischerwijs voort uit het warme voorjaarsweer dat we tot in begin april mochten ervaren; met name maart was een warme maand. Later bleek dat de tweede helft van april en begin mei nog vele koude dagen in petto hadden, waarmee de vroeg ingezette lente een pas op de plaats maakte.
Toch lijkt het erop dat het vroege begin van de lente de steenuilen hebben aangezet tot een vlotte legselstart. Op grond van een voorlopige, maar betrouwbare berekening gebaseerd op 65 nesten, zal de gemiddelde legselstart dit jaar waarschijnlijk uitkomen op 13 april. Dat is 4 dagen vroeger dan het langjarig gemiddelde over 1998-2016, dat op 17 april ligt.
Geen spectaculair verschil op het eerste gezicht, maar in het geval van steenuilen kunnen we niettemin spreken van een behoorlijk vroege start van het broedseizoen. De BdL-steenuilen in Winterswijk waren met een start op 14 april dus een modaal gezin anno 2017.
Kijken we bovendien naar de legselstarts over alle afzonderlijke jaren sinds 1998, dan waren de uilen alleen in het uitzonderlijk vroege jaar 2014 (gemiddeld 7 april) en in 2007 (gemiddeld 12 april) vlotter dan dit jaar. Daarmee bezet 2017 de derde plek in de top drie over de afgelopen 20 jaar.
Twee keer in maart
Zoals gebruikelijk startten de meeste steenuilendames na 1 april met de eileg. In twee nesten werd het eerste ei echter al gelegd in de laatste dagen van maart: op 28 en 31 maart. De jongen uit dat vroegste nest kropen op 29 april uit het ei; toen moest in het laatst gestarte nest het eerste ei (op 30 april) nog gelegd worden!
Ruim 1 op de 3 steenuilenvrouwen legde haar eerste ei in de eerste 10 dagen van april. Het zwaartepunt van de legselstart lag, zoals gebruikelijk, tussen 11 en 20 april: in dat tijdvak begon de helft van alle vrouwen met de eileg.
Vitale jongen
Het "gemiddelde steenuiltje" kroop dit voorjaar op 12 mei uit het ei. Vandaag, 8 juni, is dit gemiddelde steenuilenjong dus 27 dagen oud. Nog een dikke week en in veel nesten zullen de jongen hun nest(kast) verlaten voor de eerste stapjes en vluchtjes in de grote buitenwereld.
Het is nog te vroeg om een betrouwbare schatting te maken van het broedsucces (het aantal uitgevlogen jongen per gestart nest), maar de voortekenen zijn gunstig. Het aandeel mislukte nesten ligt met zo'n 25% tot nog toe op een gebruikelijk niveau. Verreweg de meeste nesten zijn mislukt in de broedfase, vaak omdat de eieren niet zijn uitgekomen.
In succesvolle nesten constateren we weinig uitval (sterfte) van opgroeiende jongen. Bovendien blijken verreweg de meeste uiltjes in prima conditie: ze zien er vitaal en levendig uit en hebben veelal hoge gewichten voor hun leeftijd, wat op een goede conditie duidt. Daarmee hebben de steenuiltjes een prima uitgangspositie om straks succesvol uit te vliegen.
Wordt vervolgd!
Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten.
Bezoek de website van STONE
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
