Het is zover, vrouw kerkuil heeft haar vijfde ei gelegd. Als het voedselaanbod afneemt, maakt het jongste kuiken weinig kans, een nadeel van de broedstrategie van kerkuilen. Er zijn meer risico’s voor kerkuilen om jongen groot te krijgen. En ik wacht in spanning af of ei nummer zes onderweg is!
Foto André Eijkenaar droom scenario
Waarom eieren keren?
Het regelmatig keren van de eieren is van groot belang voor de ontwikkeling van de kiem (warmteverdeling), voor de vochthuishouding en het goed uitgroeien van de embryonale vliezen (Van den Burg 2013). Het embryo mag niet naar beneden zakken in verband met het gevaar van verkleving van de eivliezen. Tijdens het broeden verandert vrouw kerkuil een paar keer per uur van plaats zodat de warmte regelmatig en goed verdeeld wordt over de eieren, vooral bij grote legsels en tegelijkertijd ontstaat een wal van braakbalmateriaal rond het gehele nest, zodat de eieren mooi bij elkaar blijven liggen. Vrouw kerkuil broedt alleen, terwijl het mannetje haar gedurende de gehele broedperiode voorziet van voedsel. Het voedselgebruik van het vrouwtje is nu 70 tot 80 gram per etmaal.
Op muizenjacht
Dat betekent 4 tot 8 muizen per nacht. Meestal wordt er meer aangevoerd dan vrouw kerkuil nodig heeft. Belangrijk is dat er een reserve wordt aangelegd in verband met slecht weer, wanneer het moeilijk jagen is voor het mannetje. De taken zijn dus strikt gescheiden en er wordt ook niet van afgeweken. Krijgt vrouw kerkuil in deze periode te weinig voedsel (plotseling voedsel te kort of verongelukken van het mannetje) dan kiest ze voor zichzelf en verlaat ze het legsel. De ontwikkeling van elk embryo is constant, zodat de kuikens niet tegelijkertijd uitkomen.
WAAROM PAREN DE KERKUILEN DOOR?
Elke nacht wordt er gepaard. Vrouw kerkuil blijft dan op de eieren zitten, maar gaat met haar lichaam iets omhoog zodat de eieren geen gevaar lopen. Het paren in de eifase is voor de sociale contacten tussen man en vrouw. Ook als straks de jongen geboren zijn, paren de uilen door. Dan kan het voorkomen dat als het voedselaanbod groot blijft, vrouw kerkuil begint aan een tweede legsel.
WEINIG VOEDSEL AANBOD
Een nadeel van de broedstrategie van kerkuilen is dat wanneer het voedselaanbod lager uitpakt dan verwacht, ze het aantal jongen terugbrengen. Vijf is dan te veel, die krijgt ze niet allemaal groot. Doordat kerkuilen jongen hebben, die sterk in leeftijd verschillen, zijn de jongste jongen hiervan het slachtoffer. Dit is wat er vorig seizoen bij Beleef de Lente zichtbaar was.
VOEDINGSSTOFFEN IN EIEREN
Een ander nadeel is dat er bij veel eieren (acht tot tien) een grotere kans bestaat dat de combinatie van voedingsstoffen in het ei toch net te slecht uitpakt en het embryo al in het ei sterft.
Foto André Eijkenaar woelrat
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
