Het wordt spannend in Dongen: wanneer komen de eieren uit? Naar verwachting binnen "nu en een paar dagen". Zet het geluid al vast wat harder om straks de eerste piepende eieren te horen!
Het leggen en uitbroeden van eieren heeft in ieder geval één voordeel boven het levend baren, voor de moeder wel te verstaan. Een ei leggen is naar ik vermoed namelijk prettiger dan het ter wereld brengen van een baby - lijkt mij althans, als "observerend ervaringsdeskundige". Een ei floept er nu eenmaal gemakkelijker uit. De feitelijke geboorte laat je vervolgens over aan je nakomeling, die zich immers nog wel uit het ei moet zien te bevrijden. De eerste uitdaging in het jonge leven van een steenuiltje.
Zondagskind(eren)?
Als we het goed inschatten mogen we zaterdag of zondag, uiterlijk maandag, het uitkomen van het eerste ei verwachten. Om vervolgens spoedig, binnen 24 uur, te worden gevolgd door de andere twee - als alles naar wens verloopt, althans. Altijd weer een spannend moment om naar uit te kijken.
Kamertje prik
Tijdens de groei ademt het embryo door opname van zuurstof die zich via de poriën in de eischaal verspreidt in het netwerk van bloedvaten die zich aan de binnenzijde van de schaal bevinden en in contact staan met het embryo. De eerste stap naar het leven buiten het ei, is het onafhankelijk worden van deze indirecte manier van ademhalen. Daartoe prikt het jong met zijn snavel de luchtkamer aan in de stompe kant van het ei. Met het inademen van deze lucht komt zijn longademhaling op gang. Deze forse ademteug geeft het jong voldoende zuurstof en energie om de tweede stap te zetten: het aanpikken van de eischaal als start van zijn great escape.
Piepen
Dit is ook het moment dat het zelfstandig ademende jong in het nog gesloten ei gaat piepen! Als we goed luisteren kunnen we dat horen. Vorig jaar was het ook heel goed waar te nemen; een heel bijzonder moment vind ik dat elke keer weer. Een piepend ei is voor ons de eerst waarneembare aankondiging van het uitkomen van de eieren. Bij steenuilen kruipt het jong doorgaans binnen 24 uur nadat het piepen voor het eerste hoorbaar is, uit het ei.
Intussen moet het kuiken ook de restanten van de dooier in zijn buik opnemen, waarna de buikwand zich sluit. De dooierrestanten vormen het reservevoedsel waarop het jong kan teren gedurende de eerste uren na het uitkomen.
Hamertje tik
Dan begint het grote werk: het doorbreken van het taaie eimembraan en de stevige eischaal . Daarvoor gebruiken de steenuiltjes hun eitand, een scherp puntje op de bovensnavel van speciaal gehard calcium. Nadat het gaatje is geprikt neemt het jong zijn eerste ademteug met lucht van buiten het ei, wat hem de benodigde energie en kracht geeft voor het verder openbreken van de schaal. Eenmaal een gaatje gemaakt breekt het kuiken de eischaal verder af met zijn snavel en door met zijn lichaam te duwen. Moet ie het dan helemaal alleen doen? Nou nee, bij veel vogelsoorten, waaronder uilen, helpen de ouders soms door stukjes van de schaal af te breken. Maar het grootste deel van het uitkomen doet het jong geheel op eigen kracht, een prestatie die grote bewondering afdwingt.
Zit u er klaar voor? Wie meldt het eerste gepiep in de chat? (met als beloning uiteraard weer de eeuwige roem)
(informatie ontleend aan het boek Het Vogelei, van Tim Birkhead)
Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten.
Bezoek de website van STONE
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
