Paarvorming bij de visarend: tortelduif of scharrelaar?

Kelvin Klaassen | dinsdag 16 april 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 170x

Het lijkt erop dat de magen van de steenmarter, en die van zijn of haar pups, vol zitten met de eieren van de Canadese gans. Toch is het relatief stil op het nest en wordt onze man vaak gezien bij een ander nest. Wat zou hier aan de hand kunnen zijn?

Laten we eens een klein duikje maken in de broedecologie van visarenden en vogels in het breed, om een beetje beter te kunnen begrijpen wat zich nu allemaal bij de visarenden in de Biesbosch afspeelt. Om te beginnen, in de vogelwereld komen heel veel verschillende manieren van paarvorming voor. Eigenlijk net als bij mensen. Sommige soorten zijn strikt monogaam (hebben elk jaar dezelfde partner), anderen zijn uitgesproken polygaam (hebben meerdere partners). Sommige vogels gaan dus voor een steady relatie, en andere houden er een aantal kwaliteitsscharrels op na. Maar zelfs hierin is nog onderscheid te maken. Soms is de man trouw en de vrouw niet, bij andere soorten is het weer andersom. Zo kan een vrouwtje velduil wel drie nesten per jaar hebben. Zodra de eieren uitgekomen zijn, verlaat het vrouwtje het nest, laat de man het broedsel opvoeden, en kan zo honderden kilometers verderop weer een nieuw nest beginnen. Zo zijn er ook voorbeelden van kleine zangvogels waarbij de man zelfs wel vier of vijf territoria tegelijk verdedigt en voorziet van nakomelingen!

Paarvorming bij de visarend

Hoe zit dat dan bij de visarend? In principe valt de visarend in de eerste categorie, die van de monogamie. We zien dan ook vaak dat paartjes samenblijven totdat een van de twee komt te overlijden. Dit is vorig jaar waarschijnlijk gebeurd met de vaste vrouw van het webcamnest, die tot dat punt elk jaar met ‘onze’ man – liefkozend 7TG genoemd – een nest had grootgebracht. Nadat vorig jaar de canadese gans hardhandig van het nest was afgezet bleek dat de vrouw niet meer terugkwam, maar bleef de man trouw bij het door hem geclaimde nest baltsvluchten uitvoeren om een nieuwe vrouw aan te trekken, maar het mocht niet baten. Interessant genoeg, zijn er in de literatuur aanwijzingen voor dat de monogamie bij de visarend niet per se een gevolg is van de sterke paarband tussen de twee vogels, maar dat de nest-trouwheid een hele grote rol speelt. Zo zagen we ook vorig jaar dat er vroeg in het seizoen een andere vrouw op het nest komt, en de man eigenlijk meteen overging op paargedrag, terwijl hij niet had kunnen weten dat zijn ‘vaste vrouw’ niet terug zou komen uit het verre zuiden. Zo zijn er dus elk jaar meerdere ongepaarde visarenden, zonder vast nest, die wat rondshoppen. Dat verklaart ook waarom er vaak wat vroeger in het seizoen meerdere visarenden het nest bezoeken om een kijkje te komen nemen, en waarom de man tot laat in het seizoen ongepaard aan het nest bleef klussen.

En hoe dan op ons nest?

Maar wat betekent dat nu voor de broedkansen van onze man dit jaar? Met de marter die zijn taak als nestwachter tegen de canadese ganzen plichtsgetrouw heeft vervuld, lijkt de weg open voor een nieuwe vrouw om zich aan te dienen op het nest. Toch blijkt van verschillende ooggetuigen dat man 7TG de laatste tijd vaak wordt gezien bij een andere nestlocatie in de Biesbosch, iets dat het verhaal van hierboven precies tegenspreekt. En dat is nou net het mooie van de natuur. Die laat zich vaak niet vangen in cijfers en hypothesen. Wel kunnen we proberen het bovenstaande te interpreteren. Zo kan het zijn dat de man een nieuw paartje heeft gevormd met een vrouw die een sterkere hechting heeft aan haar nest dan de man aan die van hem. Het kan ook dat hij probeert twee territoria vast te houden, aangezien hij af en toe nog wordt gezien op het nest. Of misschien wordt hij naar zijn mening gewoon te oud voor dat jaarlijkse gedoe met die ganzen. Wie zal het weten? Wij gaan gewoon door met het bekijken van de toch prachtige beelden die we elk jaar voorgeschoteld krijgen, zelfs zonder geslaagde nestpogingen.