Paalbroeders

Frank van Groen | vrijdag 10 mei 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 132x

Door de weersverbetering na nattigheid wordt er momenteel massaal gemaaid in Nederland. De nodige nesten zullen verloren gaan. Voor sommige soorten als slobeenden loopt dat soms voor die soms ozo broedse slobeendvrouwtjes ook nog eens slecht af. Geen vrolijk schouwspel, maar inherent aan het boerenbedrijf.

Hoe liep het af met ons gruttonest?

Een bezoek op donderdag 9 mei leerde dat van de 4 eieren er slechts 2 uitkwamen. Die andere 2 waren waarschijnlijk onbevrucht. Ook bleek op slechts 10 meter van het gruttonest een kleine plevier een legsel van 4 eieren te hebben geproduceerd. Vandaar al die ogenschijnlijke belangstelling voor de gruttokuikens! Zie filmpje Kraambezoek. De kersverse jonge grutto’s zullen ongetwijfeld al snel het schelpeneiland hebben verlaten. Zo’n schelpeneiland is immers niet geschikt om zelf het broodnodige voedsel te vinden. Gruttokuikens moeten het hebben van goed doorloopbaar kruidenrijk grasland waar ze als ware acrobaten met hun snaveltjes aan de lopende band insecten van grashalmen oppikken.

Gewoontedieren

Weidevogels lijken gewoontedieren te zijn. Zo kropen vorig jaar de kievitskuikens op 20 april uit het ei voor de camera van Beleefdelente. Dit jaar gebeurde dat op 23 april. Net als vorig jaar schakelden we vervolgens over naar het nest van een grutto en na het uitkomen van de eieren op 8 mei is nu wederom een scholeksternest voor de BDL webcam te zien.

Groot verschil met vorig jaar is dat de scholekster nu wél broedt op de aangeboden paal. Dat is een primeur voor Beleefdelente, en sluit aan bij resultaten van onderzoek in het kader van ‘het jaar van…’ uit 2023. Daaruit bleek dat scholeksters moeten wennen aan een nieuwe broedpaal in hun territorium, en er vaak pas na verloop van tijd gebruik van gaan maken. De eerste resultaten van onderzoek naar nestsucces wijzen uit dat dit hoger ligt voor scholeksters die broedpalen gebruiken dan voor hun soortgenoten die op de grond broeden. En dat is hoognodig gezien de negatieve trend.

Keuzestress

Wat een luxe, een scholeksternest op een paal of een zoekplaatje van een plevierennest op het schelpeneiland. Gekozen is het scholeksternest te volgen, want wegens geldgebrek is maar één camera beschikbaar. Wie weet kan een crowdfundingactie genoeg geld opleveren voor een tweede camera bij de boerenlandvogels bij Beleefdelente volgend jaar. Genoeg te beleven.

Scholekster zoekt het hoger op

Om aan maaiwerkzaamheden te ontkomen hebben scholeksters ontdekt dat je prima op daken kan broeden. Als een van de weinige weidevogels brengen ze voer naar hun jongen, dus die kunnen best een tijdje op een dak verblijven, veilig voor maaimachines en grondpredatoren. Onderzoek in het eerste ‘jaar van’, in 2008, wees uit dat ongeveer 4% van de scholeksterpopulatie op daken broedde. Vorig jaar bleek dit aandeel te zijn gestegen tot 15%, bijna een verviervoudiging! Een vorm van culturele evolutie in het vogelrijk?

In enkele gevallen werden nesten van scholeksters gevonden in knotwilgen en zelfs op hekpalen. Dat was een paar jaren geleden voor weidevogelaars de aanleiding te beginnen met broedpalen te experimenteren.

Nationale pechvogel

De scholekster wordt wel de nationale pechvogel genoemd. Als enige soort is het de scholekster gelukt tweemaal het onderwerp te zijn van het door VBN en Sovon uitgeroepen ‘jaar van’ waarin een vogelsoort extra aandacht krijgt vanwege gebrek aan kennis en/of een landelijk zorgelijke situatie. Zowel 2008 als 2023 werden uitgeroepen tot ‘het jaar van de scholekster’.

Scholeksters nemen al decennia gestaag in aantal af. Vergeleken met 1985 is nog maar een kwart van de toenmalige populatie over. De meeste scholeksters broeden tegenwoordig in Friesland en Noord-Holland. In 2023 bleek dat onvoldoende jongen groot worden om de populatie op peil te houden.

Oorzaken achteruitgang

Daar zijn er velen van, heeft u even; het verdwijnen van mossel- en kokkelbanken, de toename van de door scholeksters oneetbare exoot Japanse oester, verstoring door recreatie en dijkwerkzaamheden, grotere kans op overstroming van nesten op kwelders door klimaatverandering, intensief maaibeheer, predatie en verkeer.

Ook in het boerenland gaat het dus slecht, met name door veelvuldig maaien in het broedseizoen en de aanwezigheid van generalistische predatoren als kraai, buizerd en vos. Jaarrond is er voedsel in overvloed voor deze drie, in ons met voedingsstoffen van elders ‘verrijkte’ boerenlandschap.

Omgekeerde ‘hulp’

In de jaren negentig mochten nog legaal kokkel- en mosselbanken worden leeg gevist in de Nederlandse wateren. De vangst was vooral bestemd voor de export, onder meer voor de Spaanse paella. Scholeksters en andere schelpdier etende vogels als eiders leden. En dat in Europees beschermde topnatuur als de Waddenzee! De vangsten namen af en deze hard werkende ‘ondernemers’ werden in 2005 geheel volgens neoliberale principes met belastinggeld voor miljoenen uitgekocht, waarna ze hun schadelijke praktijken elders konden voort zetten. Onder meer voor de kust van enkele Afrikaanse landen met een zwak bestuur, een omgekeerde vorm van ontwikkelingshulp. Arm helpt rijk.

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over