Het is een warme dag in juni 2016. Samen met mijn vader loop ik langs de Groenlose Slinge in Winterswijk. Op zoek naar een nestje van een kleine karekiet, want we hebben te horen gekregen dat hier iets bijzonders mee is.
Voorzichtig baan ik me een weg door het riet. Het is warm en modderig, en mijn lieslaarzen zuigen zich vast in de blubber. Na een kwartiertje vind ik het nestje. En warempel: er zit een gigantisch jong op het nestje. Een koekoeksjong!
Dit was mijn eerste ervaring met een koekoek. Voor het Vogeltrekstation heb ik de jonge koekoek een metalen ringetje om de poot gegeven. Ook heb ik het beestje gewogen en gemeten. Daarna voorzichtig teruggeplaatst op het nestje, want erin paste hij al niet meer!
Bijzondere strategie
Onze koekoek is eigenlijk best uniek. Er zijn 146 soorten koekoeken en de meerderheid hiervan is helemaal geen broedparasiet! Dat betekent dat ze gewoon hun eigen nest bouwen en zelf de eieren uitbroeden en de jonkies verzorgen. Maar 38% van de soorten (55 soorten) maakt gebruik van nesten van andere vogels, zoals in dit geval de kleine karekiet.
De vrouwtjeskoekoek legt haar eieren in het nest van een andere soort. Favoriete gastouders zijn onder andere kleine karekiet, graspieper, rietzanger, bosrietzanger en witte kwikstaart. In Europa zijn in totaal meer dan 100 verschillende soorten bekend als gastouder van de koekoek!
De eieren van de koekoek komen eerder uit dan die van de gastouders, waardoor het koekoeksjong vaak de andere eitjes uit het nest kan werken. Dan moet de koekoek nog wel een trucje uithalen, want de gastouders stemmen de hoeveelheid voer die ze brengen normaliter af op het aantal jongen in het nest. Dat is er nu maar eentje, maar die koekoek kan wel eten voor vijf!
Door zijn grote oranje keel en het produceren van snelle geluidsignalen houdt de jonge koekoek zijn pleegouders voor de gek. Die denken dat er veel meer jongen zijn dan één en voeren de koekoek dus extra veel.
Andere meelifters
Koekoeken zijn niet de enige vogels die profiteren van het uitbroeden van hun eieren door andere soorten. Voorbeelden uit Afrika zijn de langstaartparadijswida, een zangvogel met een prachtige lange staart, en de honingspeurders, een groepje vogels dat haar eieren meestal achterlaat bij spechten, maar niet voordat de eieren van de nesteigenaar stuk gemaakt zijn.
In Midden- en Zuid-Amerika komt een eend voor die ook broedparasiet is, met de passende naam van koekoekseend. Deze eendensoort legt haar eieren in de nesten van andere eenden. Verschil met de koekoek is dat het jong de andere eieren of jongen niet uit het nest werkt, maar gewoon zelf het nest verlaat als het is uitgekomen.
Probleempje
In ons geval werd er door de karekietouders zo druk gebroed, dat het koekoeksjong geen tijd had om het andere eitje weg te werken. En nu is het kleine karekietje ook uitgekomen! De jonge koekoek zal nu dus moeten proberen om de jonge karekiet uit het nest te werken. Als dat niet lukt, kan het gebeuren dat de jonge karekiet samen met de jonge koekoek opgroeit. Alleen blijven karekieten korter in het nest dan koekoeken. Dat zou betekenen dat de jonge karekiet uitvliegt, terwijl de koekoek dat nog niet kan. In dat geval zullen de ouders waarschijnlijk met hun eigen jong mee gaan, en het koekoeksjong achterlaten. Afwachten dus, of het de jonge koekoek lukt om z’n concurrent uit het nest te werken.
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
