We zitten midden in de broedperiode van ons TV-paartje. Een tijd vol wachten, husselen, schuddelen en vooral rusten, zou je zeggen. Maar van rust kon het stel de afgelopen dagen niet spreken. Het was druk rondom de kast. Wie of wat kwam te dicht in de buurt? En welke vijanden kennen ze eigenlijk?
M op de eitjes
Dat de torenvalken hun territorium goed bewaken hebben we wel kunnen zien de afgelopen dagen. Op de clipjes van Emil zien we een hoop gebeuren. Op Koningsdag zat V rustig op de eitjes toen er onrust uitbrak buiten de kast. Na een tijdje over het randje te turen ging ze toch even kijken. Bij terugkomst werd ze direct achtervolgd door een andere torenvalk, maar die had geen enkele kans om te landen. Een felle reactie van V en het gevaar was geweken.
Drie dagen later was het weer zover. Er kwam een ongenodigde gast wel héél dicht bij de ingang. V springt naar buiten en grijpt de indringer vast. De klauwen haken in elkaar en ze tuimelen naar beneden. Bij terugkomst zien we een pluk veren in de klauwen van V. Was het een andere torenvalk? Of misschien zelfs een slechtvalk? Bij nadere inspectie van de staartveren lijkt het om een ‘onschuldige’ duif te gaan. Die heeft zijn lesje wel geleerd.
Vijanden op de loer
Onze torenvalken zien er misschien lief uit, maar het zijn hele territoriale vogels. Zit er een ander valkenpaartje binnen 70 meter van het nest? Dan overlappen de territoria en moet een van de twee uitwijken. Bezoekers worden getolereerd tot ongeveer 30 meter van de kast. Het jachtterritorium is wel groter: tussen de 1 en 10 vierkante kilometer. Maar in het broedseizoen verdedigen torenvalken dit juist wat minder agressief. Het wordt vaak (deels) gedeeld met paartjes die in de buurt nestelen.
Andere vogels waar de torenvalk niets van moet hebben zijn onder andere duiven, zwaluwen, merels, vinken, eksters, meeuwen, kievieten en spreeuwen. Ook raven, grotere roofvogels en kraaien zijn absoluut niet welkom. Terwijl torenvalken vaak broeden in oude nesten van kraaien, willen ze een kraai zeker niet in de buurt van hun eieren of kuikens hebben. Voor de kraaiachtigen is zo’n ei of kuukje namelijk een goede maaltijd.
Naast vliegende vijanden zijn er ook marterachtige waar de torenvalk voor moet uitkijken. Nu heeft ons paartje daar geen last van; een wezel of marter kan lastig die hoge toren opklimmen. Maar torenvalken met een nest in bijvoorbeeld een boom moeten goed uitkijken dat hun eieren niet worden opgepeuzeld door marterachtigen.
De mens
Zoals voor veel dieren is de mens helaas ook een vijand voor de torenvalk. Het aantal broedparen in Nederland nam in de jaren ‘50 en ‘60 sterk af vanwege de insecticide DDT, Dichloordifenyltrichloorethaan. Gelukkig wordt dit middel in Westerse landen tegenwoordig niet meer gebruikt. Daarnaast neemt de mens ook steeds meer ruimte in waardoor bijvoorbeeld het aantal muizen en de nestgelegenheid afneemt. De torenvalk staat danook als ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels.
De torenvalk heeft het dus niet gemakkelijk in Nederland. Elk TV-kuiken dat zijn weg de wijde wereld in vindt is dus een feest waard. Zeven kuukjes uit de watertoren is misschien wat veel gevraagd. Maar hopelijk komen er binnenkort een paar grote, sterke kuikens uit het ei!
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
