De meeste ringers kennen ze wel. Die platte groene vliegen die tijdens
het ringen van een vogel even tussen de veren tevoorschijn komen, om
net zo snel weer weg te kruipen. Of erger, tussen de haren of kleren van
de ringer te kruipen.....
Foto André Eijkenaar gastheer Boerenzwaluw
Luisvliegen, irritant of interessant?
Door hun bizarre, bijna griezelige uiterlijk en de parasitaire levenswijze zijn luisvliegen zeker geen populaire insectengroep. Maar wanneer men zich verdiept in de ecologie van deze uiterst gespecialiseerde vliegen, zal blijken dat ze ook hun interessante kanten hebben.
Luisvliegen en hun levenswijze
De Nederlandse naam luisvlieg is een verzamelnaam voor twee verschillende families van parasitaire vliegen, namelijk de Hipposcidae en de Nycteribiidae. Vliegen uit de familie Hippoboscidae zijn 5 tot 10 mm lang en worden op zowel vogels als op zoogdieren gevonden. Een aantal soorten luisvliegen zijn zeer sterk gespecialiseerde bloedzuigers die slechts één gastheer gebruiken, terwijl er ook soorten zijn die op een hele reeks gastheren voorkomen.
Luisvliegen hebben een sterk afgeplat lichaam zodat ze gemakkelijk door de veren of vacht van de gastheer kunnen glijden. Dit wordt verder vergemakkelijkt door het ontbreken van vele uitsteeksels dankzij de ingezonken kop en voelsprieten en de als een spiraalveer in de kop opgeborgen steeksnuit. De poten van luisvliegen bezitten sterk gekromde klauwtjes, waarmee ze zich gemakkelijk aan haren of veren kunnen vasthouden. Ze kunnen zeer snel lopen, waardoor het moeilijk is ze te vangen. Daarnaast bewegen ze zich niet alleen in voorwaartse richting,maar ook zijwaarts en achterwaarts waardoor ze wel wat weg hebben van miniatuurkrabben.De vogelluisvliegen hebben allen vleugels.
Ornithomyia avicularia is de minst gespecialiseerde luisvliegsoort en komt op allerlei soorten vogels voor, zoals zangvogels, duiven, roofvogels, uilen en spechten. Poppen worden afgezet in nesten en komen dus regelmatig voor in uilenkasten.
De Stichting Kerkuilen Werkgroep Nederland heeft vorig jaar een document opgesteld voor kerkuilenbeschermers hoe zij het beste zichzelf kunnen beschermen tegen allerlei ziekteverwekkers en het inademen van stof tijdens het schoonmaken van een kerkuilenkast. Dit naar aanleiding van signalen van controleurs en of ringers dat je er erg ziek van kan worden en zelfs op de IC kan belanden.
Flits update
In mei leggen alle vogels een ei...vrouw kerkuil liet gisteravond rond 21:50 zien dat het vijfde ei een feit is!
Foto André Eijkenaar
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
