Instinct of emoties?

Ronald van Harxen, STONE | zondag 16 juni 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 196x

Met stijgende verbazing heb ik de afgelopen weken zitten naar kijken naar twee steenuilenvrouwen die dit broedseizoen gezamenlijk in een nestkast in Meddo broedden. De kast is met vier camera's uitgerust die haarscherpe beelden opleveren.

Het toeval wilde dat beide dames geringd waren, de een aan de linkerpoot, de ander aan de rechter. Daardoor konden we  ze goed uit elkaar houden. Anders was er geen chocola van te maken geweest. 

Dikke vriendinnnen

En worden vier eieren gelegd, allemaal door rechtspoot. Wekenlang zitten ze als twee dikke vriendinnen samen op de eieren. Samen in die zin dat rechtspoot op de eieren zit en linkspoot overdag vaak zo dicht tegen haar aan zit dat het soms lastig is te onderscheiden waar de kop van rechtspoot begint en de staart van linkspoot eindigt. Rechtspoot heeft weliswaar de eieren gelegd, maar linkspoot grijpt iedere kans aan om op de eieren plaats te nemen. Als rechtspoot vervolgens haar plek weer wil innemen, is licht aandringen voldoende. Het gaat er vreedzaam en liefdevol aan toe. Als linkspoot - die het grootste deel van de nacht buiten doorbrengt en af en toe  een rupsje brengt - de kast binnenkomt loopt ze rechtstreeks naar broedende rechtspoot en steevast volgt er een knuffel- en poetspartij die soms wel een half uur duurt. 

Linkspoot 'steelt' jong

En dan, een uur nadat het eerste (en enige) kuiken zich uit het ei heeft bevrijd, 'steelt' linkspoot het kuiken onder rechtspoot vandaan. Vervolgens zien we hoe rechtspoot in een tijdsbestek van een kwartier tot tien keer toe probeert naar linkspoot loopt in een kennelijke poging haar het jong afhandig te maken. Dat lukt niet en uiteindelijk besluit ze weer op de eieren plaats te nemen. Linkspoot vertrekt op een gegeven moment naar buiten, het kuiken moederziel alleen latend. In de loop van de avond sterft het. 

Ruzie

Als linkspoot een paar uur later de kast weer binnenkomt, pakt ze het dode jong en neemt het zonder dralen mee naar buiten. Een half uur later komt ze terug met een rupsje dat ze aan rechtspoot geeft en vertrekt vervolgens weer naar buiten. Daarmee lijkt de vrede getekend en rust weergekeerd.

Niets is echter minder waar. Tegen de ochtendschemering aan komt linkspoot de kast weer in met in haar snavel het dode kuiken. Ze heeft dus ergens neergelegd en later weer opgepikt. Ze loopt ermee naar rechtspoot en begint van het kuiken te eten. Als rechtspoot ook een hapje wil, ontstaat er ruzie. Beide vrouwen trekken aan een kant van jong. Beide veroveren stukjes. Het laatste stukje is voor rechtspoot, het is dan inmiddels elf uur.

Vragen

Aanvankelijk kon ik mij ogen niet geloven. Maar het gebeurde echt. Vragen dringen zich op. Waarom in vredesnaam doet linkspoot dit? Is het instinct, 'dwingen' haar moedergenen haar ook een kuiken te verzorgen? Of is het afgunst en jaloersheid? En waarom komt linkspoot terug met het dode kuiken en eten ze samen het jong op? Is het gewoon omdat het jong tot voedsel is gereduceerd en verspilling zonde is? Maar waarom eet ze het dan niet buiten in haar eentje op? Of is het een soort ritueel, een gezamenlijk afscheid nemen? Vragen waarop het niet gemakkelijk is om een antwoord te geven. Nuchtere wetenschappers zullen het waarschijnlijk houden bij instinctmatig handelen, andere zullen geneigd zijn het te duiden als emotioneel gedrag. Ik? Ik weet het niet. Maar dat het niet alleen maar instinct is, daar ben ik wel van overtuigd.

Een korte samenvatting is te bekijken op het You Tubekanaal van Vroege Vogels.

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over