Bij veel zangvogels in Nederland blijkt dat het eerste ei tegenwoordig begin mei wordt gelegd. Dat is 8 dagen eerder dan circa 30 jaar geleden. Veel planten bloeien tegenwoordig eerder, libellen en vlinders vliegen eerder in het jaar. Is iets dergelijks bij de ijsvogels ook aan de gang?
Foto www.jeroenstel.com
Spectaculaire ontwikkeling
In de jaren 1960 tot 1985 schommelde het aantal paar ijsvogels in Gooi en Vechtstreek tussen de 1 en 11 paar. Daarna groeide de ijsvogelstand tussen het jaar 2000 en 2008 van 11 naar 71 paar in 2008. Hiervoor was een periode van 8 jaar, met zachte winters, nodig. In 2013 was de stand gezakt naar 11 paar, maar 2 zachte winters later was het aantal omhoog geschoten via 42 paar in 2014 tot 74 paar in 2015.
IJsvogels en klimaatverandering?
In de eerst genoemde periode was er 8 jaar nodig en in de tweede periode slechts 2 jaar om van 11 naar ruim 70 paar te komen. Wat maakte die spectaculaire ontwikkeling mogelijk? De oorzaak moet niet gezocht worden in verbetering van de waterkwaliteit en daarmee de beschikbaarheid van vis. Die verbetering was al begin jaren negentig merkbaar.
De kans is echter groot dat de temperatuurstijging (opwarming van de aarde) die de laatste 25 jaar merkbaar is, bepalend is geweest voor een zeer opvallende ontwikkeling bij het ijsvogelbroedbestand.
Eerder broeden, wat is het effect?
De temperatuurstijging zorgt er voor dat we veel zachtere winters krijgen. IJsvogels lijken hier op in te spelen door eerder met broeden te beginnen. Het lijkt dan eerder regel dan uitzondering dat ijsvogels in de tweede helft van februari al bij de nestplaats zijn en baltsgedrag vertonen.
De gunstige omstandigheden leiden er toe dat ijsvogels in een broedseizoen meer broedsels produceren. In de literatuur en in mijn eigen, oudere, gegevens zien we dat jaarlijks gemiddeld 10% van de ijsvogelpaartjes een derde broedsel maken.
Een nieuwe, niet eerder vastgestelde, ontwikkeling is echter dat een derde broedsel in Gooi en Vechtstreek gewoon begint te worden. In 2014 had zelfs 63% een derde broedsel! Dus niet meer ‘soms’ een derde broedsel zoals je in de boeken tegenkomt.
Oproep
Iedereen die ijsvogelbroedplaatsen monitort doet er goed aan extra alert te zijn op de mogelijkheid dat de ijsvogels voor de derde keer gaan broeden. Daarbij moet je er van uit gaan dat die broedperiode zich afspeelt in de periode na half juli. De jongen kunnen dan uitvliegen rond half september, maar ook later.
Geef je bevindingen door aan de vogelwerkgroep in je omgeving of noteer die op www.waarneming.nl
Doel van IJsvogelwerkgroep Gooi en Vechtstreek: Verbeteren van de broedmogelijkheden voor ijsvogels. Aanleg, controle en onderhoud van ijsvogelwanden.
Bezoek de website van IJsvogelwerkgroep Gooi en Vechtstreek
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
