Het leggen van eieren is een bijzonder gebeuren, dat zeer nauw luistert. Hormonen spelen hierbij een belangrijke rol, ze 'gieren' nu door het lijf van onze ouders in spe.
“Waarom wordt het eerste ei op het ene nest veel eerder gelegd dan op een ander nest?” En “kan het vrouwtje het ei ophouden?” Zomaar een paar vragen van de kijkers over het leggen van de eieren. Hieronder probeer ik wat antwoorden te geven.
Hormonen
Net als bij zoogdieren, dus ook bij de mens, wordt de voortplanting bij vogels geregeld door hormonen. Soms gieren de hormonen door het lijf en dan weer niet. Zo zitten de hormonen die bij vogels de eileg en het broeden regelen, niet het hele jaar in het bloed. De eierstok is daardoor het grootste deel van het jaar 'in rust' en klein. Reuze handig, want hoe lichter je bent, hoe beter je kunt vliegen.
In de stemming
Als de dagen gaan lengen komen veel vogels in de stemming om te gaan broeden. Meer licht in het oog zorgt via de hersenen dat er hormonen worden gemaakt. Bij de vrouwtjes gaat daardoor de eierstok groeien en bij de mannetjes de testikels. Klaar voor het broedseizoen en dan is het wel handig als je ook een partner hebt.
Piek
Het vinden van een partner ging dit jaar bij de ooievaars van Beleef de Lente niet zonder slag of stoot. Een vreemde vrouw op het nest, wennen aan elkaar, paren en samen bouwen aan het nest. Pas als dat allemaal is gelukt, komt er bij het vrouwtje een hormoonpiek in het bloed. Dan pas komt de eileg op gang. Die hormonen stimuleren het vrijkomen van de eicellen (iets anders dan eieren!), de aanmaak van kalk (voor de schaal) en spiersamentrekkingen in de eileider om de zich ontwikkelende eieren uiteindelijk richting uitgang te transporteren. Bij het ‘nieuwe’ stel in Friesland gebeurt dit dus duidelijk wat later dan bij oude, vertrouwde stellen die niet aan elkaar hoeven te wennen. Daarom wordt er op sommige nesten al een week hard gebroed, terwijl wij nog steeds op het 1e ei wachten.
Hoge nood
Dan de vraag of het vrouwtje een ei kan ophouden? Van kippen is wel bekend dat ze uren hun ei kunnen ophouden totdat ze het ideale plekje hebben gevonden om hun ei te leggen. Maar uiteindelijk wordt de nood zo hoog, dat het ei niet meer tegen te houden is. Dat ophouden van het ei zou dus bij andere vogelsoorten ook best kunnen. Heb je als vrouwtje bijv. wel een prima nest, maar is er veel onrust in de buurt, dan zou je nog kunnen wachten met het leggen van dat kostbare ei. Is dat misschien de reden waarom veel ooievaarsvrouwtjes midden in de nacht leggen, als het rustig en stil is?
Laag na laag
De ontwikkeling van het ei is een ingewikkeld proces met veel opeenvolgende stapjes, waarbij allerlei lagen en vliezen worden toegevoegd, met als laatste de kalkschaal. Ook weer onder invloed van allerlei hormonen. Vanaf het moment dat de zaadcel de eicel heeft bevrucht duurt het bij ooievaars ongeveer twee dagen tot het ei helemaal klaar is om gelegd te worden. Bij allerlei (kleinere) vogels duurt het vaak maar 24 uur; zij leggen elke dag een ei.
het begint met de paring
STORK, de Engelse naam voor een echte Nederlandse vogel: de ooievaar. STORK is een vrijwilligersorganisatie, die zich belangeloos inzet voor de ooievaars in Nederland.
In de jaren zestig waren de ooievaar in Nederland vrijwel uitgestorven, door het gebruik van zware pesticiden zoals DDT. Om de ooievaar te laten terugkeren, hebben vele vrijwilligers en Vogelbescherming Nederland zich sinds 1969 flink ingezet. Het doel was de terugkeer van de ooievaar als broedvogel in Nederland. Dat lukt. Met de ooievaars lijkt het nu goed te gaan. Het aantal broedparen neemt weer toe.
Bezoek de website van STORK
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
