In de koolmezenkast is niet zoveel meer te beleven, maar des te meer daar buiten! Ga naar buiten en observeer de vogels. Hun gedrag kan je namelijk veel vertellen over wat er gaande is in de omgeving.
Het gedrag van vogels is natuurlijk in zichzelf al heeeeeel interessant (Ik ben ik als gedragsbiologe een beetje bevooroordeeld). Maar het geeft ook aanwijzingen voor wat er op dat moment in de omgeving aan de hand is. Zowel specifieke gedragingen als veranderingen in het gedrag lichten voor ons een tipje van de natuurlijke sluier op. Hieronder een aantal persoonlijke voorbeeldjes:
Bever alert
Een paar maanden geleden liep ik aan het begin van de avond langs een meer in Berlijn. Opeens begonnen de meerkoeten op het water zich massaal heel onrustig te gedragen. Nu vind ik meerkoeten toevallig geweldig interessante vogels (jammer dat ze niet in een nestkast broeden), dus ik ging meteen kijken wat er aan de hand kon zijn. Er leek iets naar ze toe te zwemmen. 'Zal wel een hond zijn' dacht ik. Maar na wat langer turen bleek het een bever! Vanaf de oever kon ik de bever mooi volgen. En nog beter, de bever kwam aan land om op twee meter afstand van mij aan wat takjes te knabbelen. Een onvergetelijke ervaring die ik zonder de meerkoeten zeker gemist had.
Jong grut in de buurt
Er zijn ook een aantal vogelgedragingen die elk jaar weer terugkomen. Heel leuk dus om deze in de gaten te houden. Afgelopen weekend bijvoorbeeld, was ik op Schiermonnikoog en zag ik daar een blauwborst op een veldje rondscharrelen. Hij was eten aan het verzamelen, maar in plaats van het zelf op te peuzelen bewaarde hij het in zijn snavel todat hij genoeg had en wegvloog. Hij had dus ergens een nestje om voor te zorgen! Een hele basale observatie, maar ik vind het toch leuk om even bij dit soort gedachtes stil te staan en vragen te stellen zoals: Zou het eten voor zijn partner of voor de kuikens zijn? Hoeveel kuikens zou hij hebben?Gaan ze al bijna uitvliegen? Waar zal zijn nestje ergens verstopt zitten? Zo komt de natuur voor mij nog meer tot leven.
En de mezen zijn natuurlijk een nog beter voorbeeld van hoe vogelgedrag als een soort nieuwsbericht van de natuur kan dienen. Had je een paar weken terug (en nu soms nog) de kans om door de mezen te worden uitgescholden, en kon je zo dus weten dat je dicht in de buurt van een nestje was, nu is buiten in de bomen vooral het geluid van bedelende (tjie tjie tjie) jonge meesjes te horen. Als je het geluid kent, is er geen ontkomen aan. Probeer er eens op te letten en je zult de familie van boom naar boom zien overvliegen. Een heel leuk gezicht! En je krijgt spontaan medelijden met de ouders die constant dat gebedel moeten aanhoren...
Gevaar!
Sommige gedragingen zijn het hele jaar door waar te nemen. Namelijk gedragingen die duiden op: gevaar! Twee specifieke vogelgedragingen vertellen je bijvoorbeeld dat er een roofdier in de buurt is: alarm en stilte. Bij gevaar gaan sommige vogels namelijk (hoge) piepjes produceren: alarmroepen. En soms zullen ze ook nog met een groepje de mogelijke vijand gaan aanvallen. Vaak gaat het hier dan om een marter, een kat of een zittende roofvogel. Deze dieren zijn niet meteen een gevaar zolang een vogel ze maar door heeft. Maar het kan ook gebeuren dat het tijdens het zingen en kwetteren ineens doodstil wordt. Dit is vaak een teken dat er net een roofvogel is overgevlogen. Een sperwer bijvoorbeeld. Roofvogels in vlucht zijn heel gevaarlijk en de beste strategie voor een kleine zangvogel is om in dit soort gevallen zo stil mogelijk te blijven.
Wandelen door de natuur (en ook door de stad!) is als wandelen door een schetsboek dat door het gedrag van de vogels beetje bij beetje wordt ingekleurd.
Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) doet fundamenteel en strategisch ecologisch onderzoek. Met meer dan 300 onderzoekers en studenten is het NIOO één van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).
De NIOO-ers bestuderen organismen, populaties, levensgemeenschappen en ecosystemen. Samen onderzoeken ze de volle breedte van planten-, dier- en microbiële ecologie, zowel op het land als in het water.
Bezoek de website van NIOO
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
