Steeds meer trekvogels als brandganzen en ooievaars kiezen vanwege de zachte winters voor een verblijf dichtbij huis. Waarom ver vliegen als het hier nog goed toeven is. Onze weidevogels denken er anders over.
Zo zie je op de gemaaide graspercelen grote groepen kieviten - jong en oud en ook de vliegvlugge grutto’s verzamelen zich al vroeg in de zomer om met anderen de tocht van 12000 km naar West-Afrika te wagen. Het grootbrengen van de jongen heeft veel gevraagd van de conditie van de ouders. Voor de trek zorgen de vogels dan ook voor voedselreserves (energie) in de vorm van vetafzetting onder de huid.
Zonnewende
De trigger is de zonnewende. Als de dagen korter worden in het noorden maken ze zich klaar voor vertrek.
Het is bekend dat trekvogels tot de verbeelding sprekende afstanden afleggen. Het duurrecord is in handen van rosse grutto’s die vanuit Alaska in één keer naar Nieuw Zeeland vliegen - dwars over de oceaan om daar te overwinteren, een afstand van 12000 km non-stop!
Om het gevaar van roofvogels te ontwijken, wordt er door veel vogels ‘s nachts gevlogen, al is dat afhankelijk van de soort. Vooral voor kleinere vogels is dat slimmer omdat de roofvogels ze niet kunnen zien in het donker. En het is een stuk koeler, waardoor ze minder snel uitdrogen. Op een goede nacht in oktober kunnen er wel 25 miljoen vogels over ons land vliegen, blijkt uit radarwaarnemingen.
Aardmagnetisch veld
Grote vogels vliegen op thermiek en dat betekent warme lucht overdag en ze oriënteren zich bovendien op landschapskenmerken. Ze volgen de kustlijn, langs rivieren en navigeren op de stand van de zon en de sterren. Ook reageren ze op het aardmagnetisch veld en gebruiken geuren en geluiden om hun weg te vinden. Jonge vogels vertrouwen op hun ingebouwde kompas….
Naast de gevaren van predatoren of de jacht in Zuid-Europese landen hebben trekvogels steeds meer te maken met de gevolgen van klimaatveranderingen. Zo zijn moerasgebieden in Spanje drooggevallen. En komen de insecten in bijv. Siberië steeds vroeger uit de bodem waardoor de rosse grutto kuikens de piek van het voedselaanbod missen. Uit onderzoek blijkt dat de slimme vogels hun vluchtschema enigszins aanpassen - het gaat dan over een non-stop vlucht van 5000 km van de Waddenzee naar Siberië. Natuurgebieden langs de trekroute, denk aan onze Waddenzee zijn van levensbelang om bij te tanken. En dus zijn die vogels die besluiten om toch maar hier te blijven misschien wel beter af...
Korte dutjes
En mocht je je als lezer nu afvragen of de vogels niet slapen onderweg; nou dat doen sommigen wel. Korte dutjes tijdens het vliegen.
De voorjaarstrek terug naar Nederland verloopt anders - want dan is het motto: wie het eerst komt, het eerst maalt. Dus hoe eerder je als grutto weer op je vertrouwde broedplek arriveert, hoe beter!
Voor ons vogelliefhebbers is het straks weer wachten op het eerste geluid van de lente …
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
