IJsvogels zijn gebonden aan water; ze vangen hun voedsel in het water en graven hun nesthol vaak uit in de oever. Hoe houden Waterschappen in hun beheer nu rekening met de aanwezigheid van IJsvogels? Ik vroeg dit aan Tom Pikkemaat; beheerder watersysteem bij het Waterschap Vechtstromen.
Kom je veel in ‘in aanraking’ met IJsvogels in je werk?
Ik werk bij de eenheid Beheer & onderhoud en ben dagelijks bezig met de sturing van maai- en andere onderhoudswerken. Hierdoor kom ik veel in aanraking met de belangen van flora & fauna waaronder de prachtige IJsvogel. Gelukkig zitten er in ons beheergebied veel IJsvogels en dit willen we graag zo houden. Daarom werken we veel aan beekherstel zodat het aantal hopenlijk kan toenemen in de toekomst. Met een aantal beken in ons beheergebied, zoals de Dinkel, hebben we ideale leefgebieden voor de IJsvogel. In mijn vrije tijd heb ik wel eens een ijsvogelwandje aangelegd, toen ik het wandje na 2 dagen wilde afmaken bleek er al een holletje in de wand te zitten. Ik dacht direct aan een muizenhol, maar toen ik er in keek schrok ik enorm toen een IJsvogel het hol uitvloog en bijna mijn oog doorboorde.
Hoe houden jullie in je beheer rekening met flora en fauna?
Bij de uitvoering van werkzaamheden, zoals het afgraven van taluds voor eventuele beschoeiing of tijdelijk depots van zand, kunnen IJsvogels deze direct bezetten als nestplaats. We proberen dit zoveel mogelijk te voorkomen door uitvoering buiten het broedseizoen. De meeste bijzondere planten en dieren komen voor op de overgang van nat naar droog (op de teen van een watergang). Deze zone laten we zoveel mogelijk ongemoeid, tenzij dit niet anders kan in verband met de noodzakelijk waterafvoer. Broedende IJsvogels gebruiken jaarlijks vaak vaste broedlocaties waardoor trekkerchauffeurs deze goed kunnen ontzien.
Voor het onderhoud heeft het waterschap handleidingen opgesteld hoe met broedende vogels en beschermde flora om te gaan. Daarnaast organiseren wij elk voorjaar een bijeenkomst voor zowel aannemers als onze eigen onderhoudsmensen. Daarin geven we voorlichting hoe om te gaan met beschermde planten en dieren. Ook delen we elk jaar kaarten uit aan de chauffeurs met daarop de locaties waar beschermde soorten voorkomen (rode lijst soorten en aandachtsoorten). Deze kaarten worden ieder jaar geactualiseerd op basis van gegevens uit de Nationale Databank Flora en Fauna. Overigens houden we niet alleen rekening met beschermde soorten maar ook met zeldzame soorten die aandacht behoeven.
Het beheer van waterlopen is sterk veranderd.
De afgelopen pakweg 10 jaar is er steeds meer aandacht gekomen voor ecologie in het beheer en onderhoud. Zo hebben we nu een Flora en fauna module die automatisch een check doet of geplande onderhoudswerkzaamheden in strijd zijn met voorkomende flora en fauna. Ook maaien we steeds meer gefaseerd en gedifferentieerd. Dus niet de hele watergang in een keer glad en strak maaien, maar bijvoorbeeld eerst één talud laten staan en na 8 weken de andere zijde laten staan. Ook voeren we maaisel af op plekken waar het de ecologie bevordert (verschraling). Bij herinrichtingprojecten van beken planten we vaak één oever in voor voldoende schaduw op de beek. Dit is niet alleen goed voor de macrofauna en vissen maar ook de IJsvogel; deze profiteert door het onstaan van zitposten zodat ze makkelijker kunnen vissen. Ook proberen we op goede plekken steile oevers te graven. Plekken die snel begroeiien worden vaak door vogelwerkgroepen weer afgestoken. Met deze samenwerking zijn wij erg blij.
Kontakten met bewoners worden steeds belangrijker
Dikwijls krijgen wij meldingen van bewoners dat ergens een IJsvogelnest zit, met deze meldingen zijn wij erg blij omdat we hier dan rekening mee kunnen houden tijdens onze noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden. Deze nesten zetten wij ook op onze Flora & Fauna kaarten voor latere jaren.
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
