Hittestress?

Ronald van Harxen, STONE | dinsdag 25 juni 2019 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1050x

Ijstijd

Toen Europa gedurende de laatste ijstijd meer dan 100.000 jaar geleden geteisterd werd door extreem lage temperaturen, kwamen er alleen in het zuiden van Spanje, Italië en Griekenland steenuilen voor. 18.000 jaar geleden begon het klimaat weer geleidelijk op te warmen en trokken de steenuilen langzaam weer op naar het noorden. Toen rond 11.000 jaar geleden het klimaat weer een beetje leek op zoals we dat nu kennen, kwamen er in een groot deel van Zuid-Europa weer steenuilen voor. Wanneer ze precies onze streken bereikten, valt niet met zekerheid te zeggen. Het zal zeker nog enkele duizenden jaren geduurd hebben. Sneeuw- en ijsliefhebbers zijn het echter nooit geworden.

Eieren en late broedsels lopen risico

Vanwege hun zuidelijke herkomst, zijn steenuilen prima gewend aan hoge temperaturen. Als holenbroeder zijn ze bovendien in staat allerlei koele ruimtes op te zoeken, mocht het ze toch te gortig worden. Waar het wel een risico voor is, is voor steenuilen die nog op eieren zitten. Met name voor de eieren zelf. De optimale bebroedingstemperatuur bedraagt rond de 37,5 graden. Als de temperatuur daar langere tijd bovenkomt, treedt er schade op aan de ontwikkeling van het embryo. Volgens Arnold van den Burg in zijn informatieve boek over het onderzoeken van niet-uitgekomen eieren is een temperatuur van 55 graden al na een uur fataal: het embryo sterft. Nesten onder daken die op de middagzon georiënteerd zijn, lopen dan ook een zeker risico op dagen als vandaag. De meeste steenuilen hebben echter al jongen die op het punt van uitvliegen staan, of het nest al verlaten hebben. Die zullen zelf de koelte opzoeken.

Late broedsels met nog kleine jongen lopen ook iets meer risico als het nest zich een groot deel van de dag in de brandende zon bevindt. Het is dan raadzaam de nestkast gedurende de heetste uren van de dag af te schermen. Erfbewoners in het Woold in Winterswijk vonden daar een creatieve oplossing voor (zie foto). Zodra de zon weg is, wordt het scherm weggehaald. 

Hitteplan niet nodig

Jongen die het nest nog niet verlaten hebben, passen zich aan door loom en languit in de kast te liggen, plat op de buik en bij voorkeur met iets gespreide vleugels. Zo maken ze hun lichaamsoppervlak zo groot mogelijk om maximaal warmte te kunnen verliezen. Ook hijgen helpt daarbij. Zoals in het clipje Kuikens overdag te zien is, houden ze ook bij hoge temperaturen nog voldoende energie over om af en toe een robbertje te stoeien. En anders is daar altijd nog de verkoeling die de nacht brengt, een voordeel dat steenuilen en andere uilen hebben ten opzichte van vogels die overdag actief zijn. Ook een bakje water in de nestkast zetten is niet nodig. Ze krijgen voldoende vocht binnen via de prooien die ze vangen. Waar ze wel van houden is een koude douche. U zult zien dat zodra er een bui overtrekt maken ze van de gelegenheid gebruik zich uitgebreid schoon te laten spoelen. Een nationaal hitteplan voor steenuilen is dan ook vooralsnog niet echt nodig.

Foto: Coby

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over