Het grootste gevaar van het kleinste grut.

Ronald van Harxen, STONE | vrijdag 17 april 2020 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 804x

Alles erop en eraan.

Het is 18 dagen na de leg van het eerste ei en 13 dagen na het laatste. Als we in staat zouden zijn binnenin het ei te kijken, zouden we een min of meer compleet embryo zien, met alles er al op en aan. Zelfs de eitand waarmee het zich over een dag over 14 uit het ei losbikt, zit al op het uiterste punt van zijn bovensnavel. Koos van Zomeren vermoedde daarom dat een jonge steenuil eigenlijk een neushoorn had willen worden. 

Bacteriën

In dit stadium kan er echter nog van alles mis gaan. Het grootste gevaar komt van het kleinste grut: besmetting door bacteriën die op de schaal leven. Tim Birkhead heeft in zijn boek The most perfect thing (2016) in het Nederlands uitgegeven onder de veel saaiere titel Het vogelei een heel hoofdstuk - Ophef over eiwit: oorlog tussen de microben - gewijd aan de manieren waarop een ei een dergelijke besmetting probeert te voorkomen.

Verdedigingslinies

Uiteraard wordt de belangrijkste verdedigingslinie opgeworpen door de eischaal, maar daarnaast speelt ook het albumen (eiwit) een essentiële rol. Het zet maar liefst 4 verschillende tactieken in. Zo leven er in het albumen meer dan 100 antimicrobiële proteïnen, een aantal dat volgens Birkhead nog wel zal aangroeien bij verder onderzoek. Voorts bevat het albumen geen voedingsstoffen die voor bacteriën interessant zijn. Daarmee wordt de weg van de eischaal naar de dooier voor hen een soort reis door de woestijn zonder onderweg te kunnen bijtanken - Birkhead vergelijkt het met een mens die te voet de Atacawoestijn probeert te doorkruisen.

37 graden

De derde linie wordt gevormd door de lage zuurgraad van het albumen (PH-waarde 9 of 10). Bacteriën zijn niet heel dol op zeep, dat wisten we al. De klap op de vuurpijl wordt gegeven doordat de gehele antimicrobiële verdedigingslinie optimaal presteert bij hoge temperaturen, in het bijzonder bij de 37 graden waarop een ei wordt uitgebroed. Een perfecte strategie!

Kleinste barstje al fataal

Als het afweersysteem van het ei niet goed functioneert, grijpen bacteriën echter hun kans. Het risico dat ze de eerste linie – de eischaal – weten te slopen, neemt sterk toe als het ei nat wordt. Door de capillaire werking van de poriën worden bacteriën als het ware meegezogen het ei in. Het infectierisico neemt ook sterk toe als de eischaal beschadigd raakt. Feitelijk kan elk barstje al fataal zijn: zoals een bres in de stadsmuur doorgang biedt aan bloeddorstige belegeraars. Als een embryo een keer met bacteriën of schimmels is besmet, is het kansloos, het zal in het ei sterven. En het ei gaat rotten; met de vermaarde rotte eierenlucht (waterstofsulfide) als gevolg. En zet dan de gasmakers maar op!

Zachte bodem

Het is daarom van belang dat de eieren niet op een harde bodem liggen, maar op mee verend en absorberend materiaal. Resten van veertjes, braakballen en ander materiaal uit voorgaande jaren is eigenlijk het mooiste (zie foto boven). Maar de natuur zou de natuur niet zijn (waarom zouden we het ook gemakkelijk maken), als ook daar niet risico's aan verbonden zijn. Als het over klein grut gaat, zit de natuur niet voor een gat gevangen. Maar daarover een volgende keer.

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over