De oplettende kijker had het wellicht al gezien, maar het mannetje vink dat in het vijveroverzicht 12 het vrouwtje probeert te imponeren, heeft een kleine, grijze ring om zijn rechterpoot. Hoe komt die ring daar en waarom is dat gedaan? Daar wil ik graag even wat meer over vertellen.
De trekbaan van Nederlandse vinken
Ringcentrale
In Nederland worden vogels gevangen en geringd voor wetenschappelijk onderzoek. Deze ringacties worden niet zomaar door wat mensen gedaan. Er is een centraal punt (Vogeltrekstation) dat alles coördineert. Je wordt pas ringer wanneer je een opleiding hebt afgerond. Voor zangvogels duurt deze ongeveer twee jaar en in die periode moet je ook veel ervaring opdoen. Je hebt begeleiders en net als bij een rijbewijs moet je een lijst aan competenties afvinken. De opleiding wordt afgesloten met een theoretisch en een praktijkexamen en de ringer dient zich te houden aan gedragscodes.
Wetenschappelijk onderzoek
Waarom wordt een vogel geringd? Dat wordt gedaan om meer over de vogel te leren. Door het dier een ring te geven, is deze voortaan individueel herkenbaar. Door ringprojecten wordt ‘kennis vergaard over trek, aantallen, overleving, en reproductie van verschillende vogelgroepen’ aldus het Vogeltrekstation en Sovon. In recente jaren worden ook andere projecten eraan gekoppeld, zoals zenderonderzoek en onderzoek naar ziekten, denk aan vogelgriep of het usutu-virus bij merels. Terugmeldingen komen op drie verschillende manieren, namelijk door aflezingen uit het veld, terugvangsten bij andere ringstations en van dode vogels.
Heeft een vogel geen last van de ring? Natuurlijk zal een vogel die ring niet altijd fijn vinden. Maar echt last hebben ze er niet van. De ringen zijn veel lichter dan de vogel zelf. De type ring is ook afgestemd op de vogelsoort, om bijvoorbeeld niet het broedproces te verstoren. De ring wordt aangebracht om meer over de vogel te leren. Als de vogel niet meer kan vliegen of binnen korte tijd dood zou gaan, heeft het geen nut een vogel te ringen.
Resultaten
Ik kan hier niet even kort een samenvatting geven van alle resultaten van geringde vogels. Maar ik geef enkele voorbeelden. Kleine rietganzen overwinteren normaal in Nederland en broeden op Spitsbergen. De aantallen liepen echter steeds verder terug, niet alleen in Nederland, maar ook in het broedgebied. Uit onderzoek blijkt dat mede door klimaatverandering de ganzen ook kunnen overwinteren in Denemarken, dus ze hoeven niet meer helemaal naar Nederland te komen. En broeden, dat doen ze tegenwoordig steeds meer op Nova Zembla. Een standvogel is een vogel die niet wegtrekt maar het hele jaar door op dezelfde plek blijft. Van de roerdomp werd altijd gezegd dat ze standvogels waren. Een jaar of tien terug werden enkele roerdompen gezenderd en prompt bleek dat ze voor overwintering de Sahara oversteken. Inmiddels weten we dat het wel degelijk trekvogels zijn, en dat ze vooral ’s nachts vliegen. Door ringonderzoek leren we ook veel over hoe oud wilde vogels worden. Wist je bijvoorbeeld dat de oudste zwarte kraai 19 jaar oud was? De oudste wulp werd in 2020 nog levend gezien en was toen 32 jaar oud. De oudste scholekster is in 2016 voor het laatst levend en wel gezien, dit was 44 (!!!) jaar na het aanbrengen van de ring, die de vogel heeft gekregen toen deze al volwassen was. Wie weet hoe oud de vogel daadwerkelijk was toen...
De oudst bekende vink werd in 1983 geringd en in 1999 terug gevangen op een ringstation. De vogel was toen 15 jaar oud. Voor een kleine zangvogel is dat onbeschrijfelijk oud. Dankzij de vele terugmeldingen, weten we dat vinken die in Nederland zijn geringd, in de winter vooral in Nederland en Engeland zitten. Maar zoals je op het kaartje ziet, trekken er ook vogels naar Ierland, Frankrijk en Spanje. Tevens zie je dat in Nederland geringde vinken deels broeden in ons land, maar zeker ook noordelijk van ons in Denemarken, Noorwegen en Zweden. Sporadisch broeden ze zelfs nog verder naar het noordoosten. Ook blijkt uit ringgegevens dat vinken die in Nederland als nestjong geringd worden, soms toch zelf gaan broeden in Scandinavië. Ze zijn dus niet altijd plektrouw.
Wil je meer informatie inzien over de vink en allerlei andere vogels? Kijk dan eens op de website van Vogeltrekatlas.nl
Een ringstation bezoeken?
Dat kan! Veel ringstations hebben geregeld open dagen. Soms kun je erheen middels een excursie en sommige locaties hebben vaste dagen waarop je even langs kunt komen. Ik geef even een voorbeeld van twee plekken, maar er zijn er meer. Zoek eens via internet, de lokale vogelwerkgroep of mail naar het Vogeltrekstation voor meer informatie wat er mogelijk is in jouw omgeving.
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
