Eten en gegeten worden

Maartje Eijlander | donderdag 18 april 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 192x

M met prooi op het rooster van t Rijksmuseum, 16 April 2024

Aan de top van de voedselketen

s ’Werelds snelste roofvogel staat namelijk zo ongeveer aan de top van de voedselketen in Nederland. De slechtvalk is een ster in het vangen en verslinden van kleinere vogels zoals stadsduiven, halsbandparkieten en roodborstjes, en hoeft zelf voor weinig andere diersoorten bang te zijn. Naast de mens, die zonder twijfel de grootste dreiging vormt, zijn eigenlijk enkel andere roofvogels mogelijk wel eens een gevaar. En dan vooral andere slechtvalken, bijvoorbeeld ten tijde van territoriumstrijd. Van andere grote roofdieren zoals wolven heeft de slechtvalk niet zo veel te vrezen.

Kwetsbare eitjes

Hun eieren en jongen zijn, in tegenstelling tot de volwassen vogels, uiteraard een stuk kwetsbaarder. Die lopen bijvoorbeeld het risico opgegeten te worden door een ekster, die we wel eens via de nestcam bij de nestkast voorbij zien komen. In mijn blog over nestkasten noemde ik wel dat slechtvalken ook wel eens in bomen nestelen, waar ook niet-vliegende alleseters zich een weg naar het nest zou kunnen vinden, zoals de steenmarter die eerder deze week de Canadese ganzeneieren in het visarendennest oppeuzelde. En in heel zeldzame gevallen broeden slechtvalken zelfs op de grond, waar zulk gevaar nog meer op de loer ligt. Hoe hoger en onbegaanbaarder het nest, hoe veiliger de eitjes beschermd zijn tegen predatoren.

Dan nog, zoals we ook dit jaar kunnen zien, is een veilige, hoge nestkast niet altijd genoeg. Andere problemen zoals stress, ziekte, of pure pech kunnen alsnog roet in het eten gooien. Zo zagen we eerder deze week bij het Rijksmuseum het derde ei kapotgaan, om vervolgens door V slechtvalk weer opgegeten te worden. Zoals Margot eerder al eens uitlegde, kost eieren leggen heel veel energie, en wordt een kapot ei mogelijk weer opgegeten zodat niks van de energie verloren gaat.

De voedselkringloop

Eigenlijk dekt eten òf gegeten worden ook niet het hele plaatje, en is het toepasselijker om te zeggen: eten én gegeten worden. Zo ongeveer alles wat op onze aarde bestaat bevindt zich namelijk in de zogenaamde voedselkringloop. Planten groeien met behulp van koolstofdioxide uit de lucht, en water en andere voedselstoffen uit de grond. De planten groeien, dragen bloemen, zaden, en vruchten, en slaan in hun wortels voedingsstoffen op die ze maken met behulp van energie dat ze uit zonlicht halen. Sommige dieren zijn herbivoren en eten die planten, vruchten, zaden en wortels op, zoals olifanten, konijnen, en bijvoorbeeld rupsen. Andere dieren zijn omnivoren en eten naast planten ook andere dieren, zoals wij mensen, maar ook honden en egeltjes. En dan zijn er nog carnivoren, die enkel andere dieren eten, zoals leeuwen, de slechtvalk, en misschien verrassender: het lieveheersbeestje!

Uiteindelijk gaan alle planten, herbivoren, omnivoren, en carnivoren dood – oftewel omdat ze door iets of iemand anders worden opgegeten, of omdat ze aan ziekte of ouderdom sterven. En ook zij worden uiteindelijk opgegeten, net als alles wat zij ooit zelf aten.

Een voorbeeldrondje

Zo groeide er dus misschien ooit een paardenbloem die prachtig bloeide. Daarvan at een rupsje, die groeide en groeide door het eten van al dat blad, zich verpopte en in een vlinder veranderde. Zij werd in haar gefladder door een zanglijster opgepeuzeld. Die lijster werd niet heel veel later gevangen door een jonge slechtvalk, die haar eerste eigen prooi ergens boven op een kerktoren verorbert. Deze slechtvalk heeft geluk, brengt in de loop van haar leven vele jongen groot, en na 20 jaar rondvliegen bezwijkt ze aan ouderdom of ziekte. Haar lichaam wordt gevonden door vliegen en mieren, glanskevers en aaskevers, een bosmuis of een vosje, en langzaam opgegeten. De laatste restjes van een vogel die ooit het luchtruim onveilig maakte worden nu bewoond door verschillende schimmels, die paddestoelen ontwikkelen om zo hun sporen te verspreiden. Ook ontelbare bacteriën en andere leefvormen onzichtbaar voor het blote oog doen hun duit in het zakje. Alles wat ooit slechtvalk was is opgegeten, afgebroken, uitgepoept en weer de aarde terechtgekomen, waar vervolgens  weer een paardenbloem zal groeien. De cirkel is rond.

Perspectief

Waarom zo’n lang verhaal over eten en gegeten worden? Het kan best lastig zijn om te accepteren dat eieren niet uitkomen en weer opgegeten worden, of om te bedenken dat het roodborstje dat je altijd in de lente in het park om de hoek hoort zingen opgegeten wordt door de slechtvalk die in de buurt nestelt. Maar dit hoort allemaal bij de natuur, en wanneer je stilstaat bij hoe complex dat allemaal in elkaar zit, wordt het toch allemaal wat makkelijker verteerbaar.  

V met kapot ei in haar snavel, Rijksmuseum 17 April 2024

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over