En, was het een goed seizoen?

Pascal Stroeken, STONE | donderdag 13 juli 2023 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 189x

Eikels, muizen, uilen

In het blog van 23 maart behandelde ik de seizoensverwachting. Strekking: gunstige voortekenen! De vele eikels in najaar 2022 beloofden veel goeds.

Inmiddels zit het veldseizoen er (bijna!) op en krijgen we vaak de vraag of het - inderdaad - een goed broedseizoen was voor de steenuilen. Hoog tijd dus om even bij te praten. In dit blog maak ik op hoofdlijnen de balans op van de resultaten van ons onderzoek in de Zuidoost-Achterhoek.

96 eierdoosjes

574 eieren, oftewel bijna 96 eierdoosjes van 6 stuks. Zoveel eieren telden we in 133 nesten. De legselgrootte varieerde van 1 tot maar liefst 7 eieren. Legsels met 4 en 5 eieren (beide 45x) registreerden we het vaakst.

Het gemiddelde lag op 4,32 ei per legsel. Daarmee staat 2023 op de derde plek sinds 1998. Een enorm verschil met vorig jaar, toen de gemiddelde legselgrootte bleef steken op 3,51, een historisch dieptepunt.

Donderdag 13 april 2023

De gemiddelde datum waarop het eerste ei werd gelegd was 13 april, een paar dagen vroeger dan het langjarig gemiddelde van 16 april. Het allereerste ei werd al gelegd op 24 maart. Onze webcamdame was met een legstart op 4 april een vlotte starter.

Uitgevlogen jongen per gestart nest

Het zal niet verbazen: veel eieren leverden ook veel jongen op. Berekend over alle gestarte nesten - dus inclusief mislukte nesten waar geen enkel jong uitvloog - dan vlogen er per nest 2,23 jongen uit. Vergelijk dit eens met 2022, toen de teller bleef steken op 1,61 jong per gestart nest.

Daarmee is 2023, bezien over de jaren 1998-2023, een goede middenmoter. Dat het geen topjaar was, is te verklaren uit relatief veel mislukte nesten dit jaar (bijna 32%). Mislukkingsoorzaken staan doorgaans los van de (voedsel)omstandigheden in een broedseizoen, en zijn vaak het gevolg van een breed scala aan oorzaken en domme pech. Zoals predatie door een steenmarter of het verongelukken van één van de ouders.

Uitgevlogen jongen per succesvol nest

Om goede en slechte jaren wat zuiverder te vergelijken, zonder toevallige oorzaken waardoor nesten mislukken, kunnen we ook kijken naar het aantal uitgevlogen jongen per succesvol nest. Een succesvol nest, is een nest waar ten minste 1 jong uitvliegt. In 2023 was 68% van de nesten succesvol.

2023 behoorde met 3,27 jong per succesvol nest tot de betere jaren over de periode 1998-2023. En ook hier zien we weer een groot verschil met vorig jaar (2022: 2,56 jong per succesvol nest).

Doorstart

In veel gevallen betekent een mislukt nest einde oefening voor dat jaar. Maar met name in jaren met gunstige omstandigheden (lees: voedsel), willen steenuilen nog wel eens een vervolglegsel produceren nadat het eerste legsel of broedsel in een vroeg stadium is mislukt.

Dit jaar telden we op de 46 mislukte nesten maar liefst 11 vervolglegsels; bijna 24%. Na 2021 is 2023 het jaar met het hoogste percentage vervolglegsels.

Van 7 vervolglegsels konden we de legselstart berekenen, die lag gemiddeld op 26 mei (variërend van 12 mei tot 8 juni).  

Erg succesvol zijn vervolglegsels doorgaans niet. Ook dit jaar is dat het geval. 5 van de 11 zijn er al mislukt, bij een deel van deze nesten kwam het (waarschijnlijk) niet eens tot een volledig nieuw legsel en werd de nieuwe poging na 1 of 2 eieren al afgebroken.

Bij de overige 6 vervolgnesten zijn de vooruitzichten gunstig: bij 1 moeten de eieren (hopelijk) nog uitkomen (stand 8 juli) en bij de 5 andere troffen we jongen aan; sommige kropen pas in de eerste week van juli uit het ei. Als alles goed gaat zullen de laatste jongen van deze nesten begin augustus uitvliegen! Net op tijd voor het nieuwe schooljaar 😉.

Conditie

De seizoensverwachting vermeldde al: veel muizen betekent goede condities van de jongen. Ook dat kwam uit. Gemeten naar de gewichten op de ringdatum zat het gemiddelde jong 3% boven de streefwaarde voor zijn leeftijd. Dat lijkt misschien niet zoveel, maar als gemiddelde waarde op populatieniveau betekent dit dat 2023 ook wat conditie betreft tot de betere jaren behoort.

In veel nesten waren de jongen buitengewoon zwaar en (dus) in heel goede conditie. Toch zagen we ook nesten waar alle jongen opvallend in gewicht achterbleven, en waar vermoedelijk niet kon worden geprofiteerd van een goed voedselaanbod dat dit jaar kenmerkte.  

Muizen

Want hoe zat het dan eigenlijk met de muizen? Die waren er veel! Dat zal de trouwe BdL-kijker niet verbazen, na het zien van de vele  muizen waarmee pa en ma thuis kwamen. Vooral bosmuizen en veldmuizen scharrelden in grote getalen over de jachtgronden van de steenuilen. Uit onze gestandaardiseerde prooitellingen, sinds 1998, blijkt dat 2023 tot de 8 beste jaren gerekend kan worden. Dit goede muizenaanbod verklaart de grote legsels en vele uitgevlogen jongen.

Een goed jaar! Op naar 2024

Samengevat: de steenuilen beleefden voor én achter het scherm een goed broedseizoen. Veel uitgevlogen jongen, in goede conditie, zullen na het verlaten van hun ouderlijk territorium een eigen plek zoeken in de populatie. In ons onderzoeksgebied hebben 325 jongen met ring het nest verlaten.

We gaan de komende jaren naar verwachting nog veel vernemen van deze Generatie 2024! Behalve dan van die 4 ongedocumenteerde webcamjongen … die zullen voor altijd in volledige anonimiteit door het leven gaan. Jammer, maar zij hebben ons op hun manier weer veel geleerd over het steenuilenleven. En dat was het zeker waard!

een steenuilenjong met een uitstekende conditie. Barlo, 3 juni 2023.

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over