Ons koppel in de Alde Feanen is dit jaar aan hun zevende broedseizoen begonnen. En eigenlijk is dat best bijzonder.
Vrouw zeearend op het nest (Screenshot webcam, 25 maart 2023)
Voor een lange tijd waren deze roofvogels namelijk bijna uitgestorven door heel Europa. Dit door uitvoerige jacht in de 19e en begin 20e eeuw, en vanaf de jaren 60 vorige eeuw voornamelijk door gifstoffen (zware metalen, PCB's oftewel polychloorbifenylen, en pesticiden zoals de insecticide DDT). Die leidden onder andere tot dunnere eischalen en een keldering van het aantal kuikens dat uitkwam.
In Nederland was er de 20e eeuw geen nestend, laat staan broedend paar te vinden. Eind jaren zeventig kon men wel heel soms een zeearend spotten in de Oostvaardersplassen. In de jaren negentig waren er plannen om de soort te herintroduceren, maar voordat dit plan tot uitvoering zou komen keerde de zeearend gelukkig al uit zichzelf terug.
De terugkeer van de Zeearend in Nederland
Een belangrijke reden daarvoor was dat er eind twintigste eeuw meer geschikt nestgebied aan het water was ontstaan. Rijkswaterstaat had namelijk waterbuffers aangelegd in de uiterwaarden van rivieren waar die eeuw grote overstromingen hadden plaatsgevonden.
Sindsdien hebben zeearendkoppels zich vooral in het IJsselmeergebied, Noord-Nederland, en de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Deltagebieden gevestigd. Het begon met één paartje in de Oostvaardersplassen in 2005, die in 2006 voor het eerst succesvol broedden en een jong zagen uitvliegen. Vijf jaar later waren er twee broedende paartjes, en in 2017 waren dat er tien – waaronder ons koppel in de Alde Feanen. Sindsdien is het aantal nog eens verdubbeld tot 22 broedparen in 2022 – voor dit jaar wordt het aantal zelf rond de 30 geschat!
Broedsucces
Gemiddeld lukt het de zeearendenkoppels in Nederland om 1 tot 2 jongen per jaar groot te brengen, dat wil zeggen dat die succesvol uitvliegen (het gemiddelde van 2006 tot 2022 ligt rond de 1.25). Soms zit er een jaar tussen waarbij er veel misgaat en we bij veel stellen geen enkel jong zien uitvliegen - zoals in 2016 en 2021, waar onder andere zware stormen en genseuvelde nesten een rol speelden. In de Alde Feanen zijn tot nu toe echter elk jaar alle jongen uitgevlogen - vier maal twee, en twee maal één jong.
Mochten beide eieren dit seizoen uitkomen, iets wat nog tussen de twee á drie weken duurt, dan kunnen we dus hopen ook dit jaar twee jongen het net gezond te zien verlaten.
Aantal broedende zeearendparen en uitgevlogen jongen per jaar, op basis van statistieken van werkgroepzeearend.nl, broedvogels in nederland rapporten 2014-2018 van Sovon, en staatsbosbeheer (samengesteld door Maartje Eijlander, 2023).
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
