Zo naar het einde van een super seizoen Beleef de Lente Kerkuil valt er niet meer zo veel te vertellen voor een blogger. De clipmakers zijn in de lead en verwennen ons als kijkers elke dag weer met prachtige clips. We zien steeds vaker de kerkuilen kleurrijk in beeld. En wat zijn ze mooi!
Foto André Eijkenaar
DE KERKUIL, EEN PORTRET
De kerkuilenfamilie telt 35 ondersoorten en ze komen in een groot deel van de wereld voor. In Nederland zijn twee ondersoorten waar te nemen. De donkere vorm, die zeer algemeen is, en de lichtere vorm. Als ik zo kijk naar de jongen uit het nest in het Woold zijn de kleurverschillen hier ook mooi te zien. Binnen het nest het is echt een mengelmoesje, al moet ik wel zeggen dat het nest wel nijgt naar de wat meer lichtere variant. Vooral de gezichtsluier oogt behoorlijk licht. Voor die kijkers die hier wat meer over willen lezen, klik hier.
Het lichaam van de kerkuil is smal en bedekt met lichte veren en weegt 300 tot 400 gram. De brede vleugels hebben een spanwijdte van bijna een meter. Opvallend zijn de ronde kop met de grote, donkere ogen, die onbeweeglijk in de oogkas zitten. De kerkuil moet zijn kop draaien als hij in een andere richting wil kijken. Terwijl het lichaam roerloos op zijn plaatst blijft, kan de uil de kop, zowel links als rechts, 270 graden draaien.
De kerkuil leeft voornamelijk 's nachts. Hij vertrouwt dus veel op zijn z'n zintuigen. De oren van de kerkuilen zitten aan de zijkant van z'n kop en zijn verhoudingsgewijs groot, wat logisch is als je 's nachts moet jagen. Ze zitten ook iets verschoven van elkaar, waardoor de kerkuil in het donker op gehoor akelig precies de plek van zijn prooi weet. Kerkuilen kunnen nooit doof worden, want in tegenstelling tot de mens worden de haarcellen in het slakkenhuis vervangen door geheel nieuwe haartjes. Daardoor blijft het gehoor optimaal. Een geweldige aanpassing.
Een deel van het gezichtsveld ziet de kerkuil met beide ogen, waardoor hij de afstand tot zijn prooien goed kan inschatten. De kerkuil heeft ook grote pupillen en ziet wel drie keer zoveel als de mens. De pupillen van uilen zijn overdag heel klein zijn en ’s nachts staan ze volledig open. Een beschermend doorschijnend knipvlies doet dienst als een soort zonnebril.
Zelfs met deze uitstekend toegesneden 'uitrusting' zou de kerkuil nog niet in staat zijn om de waakzame en snelle prooidieren te grijpen. Ook een geruisloze vlucht is van groot belang. Door de bijzondere structuur van de veren en de grote vleugels kunnen kerkuilen langzaam en geruisloos vliegend de bodem afzoeken. Het zijn deze eigenschappen die de kerkuilen de heersers van de duisternis maken. Het zijn nachtvogels bij uitstek: indrukwekkend en fascinerend.
DE VEREN IN HET VET
Het verenkleed van kerkuilen houdt ze warm. En dan vooral de warme lucht tussen zijn veren, die als isolatie dienen. Om zo goed mogelijk warmte vast te houden, maken kerkuilen hun verenkleed uitbundig schoon. Ze smeren hun veren ook met vet in, afkomstig van hun eigen vetklier. Zo rollen waterdruppels als parels van de veren af en raakt het verenpakket niet doorweekt met water. Als dat wel zou gebeuren, zijn de gevolgen veelal catastrofaal. Want doorweekt kunnen vogels niet vliegen en dus geen eten vinden.
OP ÉÉN POOT STAAN
Vogelslaap kan variëren van korte ‘hazenslaapjes’ tot zeer diepe slaap. De meeste vogels slapen met een naar achter naar achteren gedraaide kop onder de schouderveren gestoken. Veel vogels, vooral zangvogels, flamingo’s en steltlopers, staan wisselend van de ene poot op de andere als ze slapen. Dat zien we ook bij de kerkuilen van Beleef de Lente. Het opgetrokken pootje krijgt rust én zo sparen ze vermoedelijk bij koud weer lichaamswarmte.
SNAVELKLAPPEN
Ik zag in de chat een vraag over het snavelklappen van uilen, hierbij de uitleg. Het dichtklappen van de snavel is een geluid dat we niet veel horen in onze nestkast: het betekent namelijk dat er gevaar dreigt. Dit geluid wordt voornamelijk gemaakt door kuikens wanneer ze ergens van schrikken of wanneer er een ongenode gast de nestkast bezoekt. De betekenis is dan ook ‘wegwezen!’ Als u wilt weten hoe dit snavelklappen klinkt, kunt u naar deze clip van de bosuil kijken waarin het geluid te horen is.
Foto André Eijkenaar oor kerkuil
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
