Een eitje koken of bakken kan iedereen wel. Dat geldt zelfs voor de meeste mannen, zo weet ik uit eigen ervaring. Maar een ei leggen is beslist andere koek. Mannen slagen er al helemaal niet in zo'n 'wonder van volmaaktheid'* uit te persen. Dat mag gerust vrouwenwerk genoemd worden
K.I
Niet dat mannen geen rol van betekenis spelen, integendeel. Zonder mannelijke inbreng krijg je alleen iets als een kippenei, smakelijk bij het ontbijt (zeker met een snufje zout) maar levenloos. Om een kuiken te produceren moet er toch iets als een bevruchting plaatsvinden, een samensmelting (wat een fraai woord eigenlijk) tussen een vrouwelijke eicel en een mannelijke zaadcel. En daar heb je toch ook een man bij nodig zoals veel BdL-kijkers op de lagere school hebben geleerd. Al ging het daar over de bloemetjes en de bijtjes. Toch wel raar eigenlijk om dat op die manier uit te leggen, want als je er goed over nadenkt is het eerder een soort kunstmatige inseminatie wat die bij en bloem doen. Met de bij in de rol van gynaecoloog. Maar ja, als je de vleselijke lusten buiten het verhaal wilt houden, dan moet je wat.
Dooier
Hoewel het allemaal bij de bevruchting lijkt te beginnen, is er daarvoor al belangrijk werk verzet: de vorming van de dooier. De dooier, of het eigeel, bevat veel van de voedingsstoffen die het embryo nodig heeft voor zijn groei: vetten, proteïnen, vitamines en mineralen; allemaal afkomstig uit de lever van het vrouwtje. Via het bloedvatenstelsel wordt dat naar het ovarium (waar zich de eicel bevindt) getransporteerd. Dat gaat niet van vandaag op morgen. Het vrouwtje moet flink aan de bak om te zorgen dat ze voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt zodat ze een voedzame dooier kan produceren. Dat is preciesiewerk. Voordat de schaal eromheen gaat moet de buit binnen zijn. Later nog een 'vergeten grammetje' van het een of ander toevoegen is immers geen optie. En dat is ook iets waarbij een man zijn nut bewijst. Opvetten lukt immers een stuk beter als je bij tijd en wijle wat krijgt toegestopt van een liefhebbende echtgenoot.
Vijf tot dertig dagen
Hoelang het vormen van de dooier duurt, is niet precies bekend. Een en ander is mede afhankelijk van of het kuiken na de geboort direct op eigen poten zijn moeder achterna moet zoals bij kippen en kievitten, of dat het naakt en hulpeloos geboren wordt en nog een nog een hele tijd afhankelijk is van ouderlijke zorg. Bij nestvlieders zoals de eerste groep genoemd wordt, bevat een ei veel meer voedingsstoffen dan bij nestblijvers. Logisch, want die kuikens moet al direct aan de bak terwijl kuikens van de laatste groep nog weken in het nest verblijven alvorens ze voldoende gegroeid en op kracht zijn om uit te vliegen. Bij de zuidelijke koningsalbatros kan het wel dertig dagen duren voordat het vrouwtje voldoende voedsel heeft verzameld en de dooier is gevormd. Bij de rosse franjepoot (overigens ook een nestvlieder) schijnt het maar vier tot vijf dagen te duren.
Grootte van de dooier
Hoelang het bij steenuilen duurt is niet precies bekend, maar aangezien de jongen niet bepaald nestvlieders zijn, zal het eerder richting de franjepoot gaan dan richting de albatros. De grootte van de dooier houdt daar ook verband mee: nestblijvers hebben een kleinere dooier dan nestvlieders. Bij een rietzanger (een nestblijver) bedraagt het dooiergehalte maar twintig procent en bij de kiwi wel zeventig procent.
Voedsel allesbepalend
Hoe dan ook: om vier of vijf dooiers te produceren, ben je wel even bezig. Het is dan ook goed voor te stellen dat het in tijden van voedselschaarste langer duurt, dan wanneer er voedsel (muizen) in overvloed is. Dit jaar lijkt geen goed muizenjaar te worden. Daarover in mijn volgende blog.
Het feit dat onze vrouw nog niet aan de eileg is begonnen, betekent dat ze er nog niet klaar voor is. We zullen dus nog even geduld moeten hebben, hoe graag we het ook zien gebeuren. Vergelijk het maar met sparen voor de uitzet. Pas als de aanrechtkastjes én de linnenkast gevuld zijn, mag je het beddengoed uitproberen.
Foto header: Uitzonderlijk bij steenuilen: 8 eieren.
* Wonder der volmaaktheid is de ondertitel van Het vogelei van Tim Birkhead, het boek waaruit ik veel van bovenstaande heb gehaald.
Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten.
Bezoek de website van STONE
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
