In de periode na de Tweede Wereldoorlog was de torenvalk de algemeenste roofvogel van ons land. De afname daarna was echter gigantisch, met bijna 75% minder torenvalken hebben we nu nog maar 3000 à 6000 broedparen in ons land. Wat is er gebeurd?
DDT, weg ermee!
Een belangrijke oorzaak in de afname van het aantal torenvalken is het gebruik van DDT. Dichloordifentyltrichlooretaan, zoals het middel voluit heet, is een insecticide. Het heeft een dodelijk effect op luizen, bedwantsen, vlooien en ander gespuis dat je liever niet in je buurt hebt. Maar ook insecten die nuttig zijn voor mens en milieu worden gedood. Kreeg de chemicus Paul Hermann Müller in 1948 nog de Nobelprijs voor zijn ontdekking van DDT als insecticide, in 1962 werd voor het grote publiek duidelijk hoe schadelijk DDT is voor het milieu dankzij het boek ‘Silent Spring’ van de biologe Rachel Carson.
DDT is onschadelijk voor zoogdieren en vogels, maar door het eten van prooien vol DDT hoopt het zich op in het lichaam. In het blog ‘Muizenjacht’ werd al uitgelegd hoe een muis vergiftigde insecten of gewassen kan eten en zo gif zich kan ophopen in vogels zoals de torenvalk. DDT zorgt bij vogels voor verminderde vruchtbaarheid en te zachte eischalen, hierdoor nam het broedsucces in de jaren '50 en ’60 flink af. DDT is tegenwoordig gelukkig verboden in de westerse wereld (ontwikkelingslanden gebruiken het echter nog ter voorkoming van malaria).
Andere roofvogels
Een tweede reden voor afname van het aantal torenvalken is de toename van buizerd en havik. Deze twee roofvogelsoorten herstelden sneller van de DDT-gevolgen dan de torenvalk en namen daardoor letterlijk meer ruimte in. De prooien van de torenvalk werden voor hun neus weggekaapt en soms is de torenvalk zélf de prooi van deze roofvogels.
Rode Lijst
Ook tegenwoordig heeft de torenvalk het niet makkelijk en staat hij zelfs op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. De torenvalk staat op deze lijst onder het kopje “Kwetsbaar”. Daarbij staat aangegeven dat het landschap van groot belang is voor de torenvalk en dat is precies waar het in de huidige tijd mis gaat. De industrialisering van onze landbouw zorgt voor een flinke afname van het aantal veldmuizen doordat hun leefomgeving verdwijnt. En geen muizen, geen valken.
Gelukkig is de omgeving van de watertoren een goede plek voor torenvalken. Hopelijk komen alle eitjes uit en worden er 5 nieuwe valkjes toegevoegd aan de Nederlandse torenvalkenpopulatie!
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
