De strijd om het bestaan

Piet J. van den Hout | maandag 29 april 2019 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 978x

‘The struggle for existence’, noemde Darwin de strijd om het bestaan en de drijvende kracht achter het ontstaan van soorten. Velen veronderstellen dat dieren lijfelijk de strijd moeten aangaan die beslist wie zijn genen mag doorgeven aan een volgende generatie.

Verzekeringsei

Die gedachte is begrijpelijk, want de natuur lijkt daarvan duidelijke voorbeelden te geven. Kijk maar eens naar visarenden. Die leggen hun eieren met tussenpozen, net als de slechtvalken doen, met dat verschil dat ze meteen gaan broeden als het eerste ei gelegd is. Dat schept ongelijke kansen tussen oudere en jongere nestgenoten. De visarenden leggen drie eieren. Het laatste ei kun je een ‘verzekeringsei’ noemen: alleen als er genoeg voedsel is heeft het een kans.
 
Bij visarenden is de eerstgeborene duidelijk groter dan de tweede. En het nakomertje — als dat derde ei al wordt uitgebroed — heeft tussen zijn grotere broers of zussen al snel het nakijken. Alleen als er genoeg voedsel is, zullen zij het kleintje met rust laten. Maar als er weinig prooien worden aangedragen, wordt het minkukel om zeep geholpen. Terwijl de ouders toekijken. Als dat geen strijd is.
 

Het kan ook aardig

Toch gaat het er niet bij alle vogels zo ‘onbarmhartig’ aan toe. Slechtvalken staan als veel ‘aardiger’ te boek. We zien nu al dat de ouders het eten keurig tussen hen verdelen. We moeten er niet van opkijken als ze straks, als ze wat groter zijn, speels aan hetzelfde stukje vlees zullen trekken zonder elkaar in de veren te vliegen. Bij hén zal er geen bloed vloeien.
 
In de wereld van de slechtvalken zijn de voedselvooruitzichten meestal redelijk voorspelbaar. Het vrouwtje beoordeelt die voedselsituatie al in de baltsfase, aan de keren dat het mannetje voedsel aanbrengt. Het zou goed kunnen dat ze op basis daarvan had besloten drie — en geen vier — eieren te leggen. Maar, anders dan de visarenden, zorgen de slechtvalken ervoor dat de jongen met vrijwel gelijke kansen op de wereld komen. In dat ‘ontwerp’ ligt besloten dat ze het allemaal moeten gaan redden. Dat de slechtvalken zo ‘aardig’ zijn, heeft dus niets met een stichtelijke opvoeding te maken. Het komt omdat ze het zich kunnen veroorloven.

Beestachtig 

Veel mensen vinden het moeilijk om de dierenwereld te aanschouwen, zonder daar menselijke normen op los te laten (ik heb me daar zelf in dit stukje ook een beetje schuldig aan gemaakt, maar heb termen als ‘aardig’ en ‘barmhartig’ toch maar tussen aanhalingstekens geplaatst). Ik denk niet dat dieren wrede of barmhartige ‘bedoelingen’ hebben. Beestachtig gedrag is meer iets voor mensen.
 
Dat de jongen van visarenden killers zijn en slechtvalken brave hendriken, komt omdat het voor elk van de soorten de beste strategie is om zoveel mogelijk genen door te geven aan een volgende generatie. Beide zijn in een ‘struggle for life’ verwikkeld, zonder dat ze elkaar per se te lijf hoeven te gaan. Wie de beste methode vindt om zoveel mogelijk nageslacht te produceren, die wint de strijd om het bestaan.
 

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over